Powrót do wszystkich artykułówUstawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (dalej „p.u.n.”) rozróżnia osoby, którym przysługuje uprawnienie do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości (art. 20) oraz osoby, na których spoczywa obowiązek zgłoszenia takiego wniosku (art. 21). Nie ulega wątpliwości, że obowiązkowi zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości zawsze odpowiada uprawnienie do jego zgłoszenia, ale uprawnieniu do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości nie zawsze odpowiada obowiązek jego zgłoszenia.
Zgodnie z art. 20 ust. 2 pkt 2) p.u.n. uprawnionym do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest każdy, kto ma prawo je reprezentować sam lub łącznie z innymi osobami. W literaturze zdecydowanie dominuje stanowisko, że w rozumieniu omawianego przepisu prawo do reprezentacji osoby prawnej albo jednostki organizacyjnej oznacza uprawnienie wynikające z powołania w skład organu, oparte na mandacie, a nie wynikające z czynności prawnej (np. prokurentów).
Podkreślić należy, że czym innym jest uprawnienie do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, a czym innym obowiązek jego zgłoszenia. Odnośnie zaś kwestii obowiązku zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości i konsekwencji jego niedopełnienia wyrażane jest stanowisko, że prokurent nie ponosi odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, a zatem konsekwencji uchybienia obowiązkowi podjęcia stosownych działań i złożenia wniosku w odpowiednim terminie. Czynność złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości – według omawianego zapatrywania – mieści się bowiem w zakresie uprawnień prokurenta, a nie jego obowiązków.
Za takim ujęciem omawianej problematyki opowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 marca 2013 r., V CSK 177/12. SN wyraźnie stwierdził, że nie ma podstaw do przyjęcia, że prokurent – nawet gdyby podzielić pogląd, że przysługuje mu uprawnienie do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości – jest także obciążony obowiązkiem zgłoszenia takiego wniosku. W konsekwencji SN przyjął, że surowe konsekwencje niezgłoszenia we właściwym terminie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, wynikające z art. 373 p.u.n. (w tym sankcja pozbawienia prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia wskazanych w tym przepisie funkcji), dotyczą wyłącznie osób zobowiązanych do zgłoszenia takiego wniosku. Wobec prokurentów nie mogą zatem zostać orzeczone zakazy określone we wskazanym przepisie.
