Powrót do wszystkich artykułówDecydując się na rozwód wielu małżonków zastanawia się, jak będzie wyglądać ich sytuacja finansowa po ustaniu wspólności majątkowej, w szczególności w sytuacji, gdy oboje małżonkowie w trakcie trwania małżeństwa zaciągnęli kredyt we frankach szwajcarskich. Wielu z nich nie zdaje sobie sprawy, że pomimo orzeczenia przez sąd rozwodu, a także dokonania podziału majątku wciąż łączy ich wspólne, długoletnie zobowiązanie finansowe.
Rozwód oraz podział majątku byłych małżonków
W trakcie, bądź po przeprowadzeniu procesu sądowego w sprawie rozwodowej małżonkowie stają przed jeszcze jednym wyzwaniem, jakim jest podział majątku wspólnego. Jedną z możliwości dokonania podziału majątku jest zawarcie umowy, w której byli małżonkowie ustalą m.in. w jaki sposób dokonają podziału nieruchomości obciążonej hipoteką zabezpieczającą kredyt frankowy. Warto zaznaczyć, że taka umowa dla swej ważności wymaga formy aktu notarialnego, ponieważ w skład dzielonego majątku wchodzi nieruchomość. Jednakże w sytuacji, gdy byli małżonkowie nie są w stanie porozumieć się polubownie w kwestii podziału majątku, pozostaje wyłącznie droga sądowa.
W obu sytuacjach tj. zarówno przy umownym, jak i sądowym podziale majątku nie dochodzi do podziału zobowiązań małżonków, w szczególności w postaci zaciągniętego kredytu frankowego bowiem podział majątku odnosi się wyłącznie do podziału „aktywów” a nie „pasywów”. Innymi słowy, ani sąd ani notariusz nie jest władny do podjęcia decyzji, który z byłych małżonków i na jakich zasadach ma spłacać kredyt frankowy. Ponadto podział nieruchomości wchodzącej w skład majątku wspólnego w żaden sposób nie wpływa na treść umowy kredytowej. Oznacza to, że w przypadku przeniesienia własności nieruchomości na rzecz jednego z małżonków, nadal oboje są zobowiązani solidarnie wobec banku do spłaty zaciągniętego kredytu.
Skutki zaciągnięcia kredytu przez obojga małżonków podczas trwania małżeństwa
Jednym z podstawowych skutków zaciągnięcia kredytu tak, jak to zostało wspomniane wcześniej jest fakt, że po ustaniu małżeństwa w dalszym ciągu małżonkowie odpowiadają solidarnie wobec banku.
Solidarna odpowiedzialność za zobowiązania występuje wtedy, gdy małżonkowie wspólnie zaciągnęli kredyt lub między innymi w sytuacji, gdy jeden z nich wiedział o zadłużeniu drugiego z małżonków. W takim wypadku wierzyciel może żądać uregulowania całości bądź pozostałej części zobowiązania od któregokolwiek z nich – według własnego wyboru. Zazwyczaj, z oczywistych powodów, wierzyciel wybierze tę osobę, która uzyskuje wyższe dochody. Wówczas takiemu małżonkowi, który spłacił w całości pozostałe do uregulowania zadłużenie, przysługuje tzw. roszczenie regresowe wobec drugiego z małżonka, które polega na możliwości domagania się przez niego spłaty połowy uiszczonej kwoty.
Solidarna odpowiedzialność może okazać się kłopotliwym i jednocześnie trudnym do przezwyciężenia problemem, w szczególności dla skłóconych ze sobą byłych małżonków, którzy nie widzą żadnych rokowań na porozumienie się i ustalenie zasad w sprawie wspólnego spłacania kredytu.
Poniżej przedstawiamy Państwu przykładowe sposoby „pozbycia się” problemu, jakim niewątpliwie jest kredyt frankowy zaciągnięty wspólnie z byłym małżonkiem.
Przejęcie długu
Jednym ze sposobów uregulowania sytuacji prawnej związanej z zaciągniętym kredytem frankowym jest zawarcie umowy o przejęcie długu uregulowanej w przepisie art. 519 kodeksu cywilnego. Polega ona na tym, że jeden z małżonków może przejąć dług drugiego małżonka i wówczas pozostaje on jedynym kredytobiorcą zobowiązanym do spłaty rat kredytu. Zazwyczaj takie rozwiązanie będzie interesować tych małżonków, którzy w trakcie podziału majątku zadecydowali, że nieruchomość objęta hipoteką przypadnie jednemu z nich.
Warto jednak pamiętać, że po pierwsze umowa o przejęcie długu powinna być zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności, a po drugie niezbędna jest również zgoda banku, w którym byli małżonkowie zaciągnęli kredyt. W przypadku późniejszego wystąpienia na drogę sądową z roszczeniem przysługującym frankowiczom przeciwko bankowi, banki starają się w tej sytuacji zabezpieczyć jak najlepiej swoje interesy i przykładowo w proponowanych aneksach umieszczają zapisy ograniczające lub uniemożliwiające późniejsze dochodzenie roszczeń w sądzie ze względu na wysokie ryzyko przegranej. Dlatego przed podpisaniem dokumentów przygotowanych przez bank, rekomendujemy skonsultować się z prawnikiem, który będzie w stanie ocenić, czy poczynione przez bank zapisy są dla kredytobiorcy korzystne.
Może zdarzyć się również tak, że bank, po weryfikacji zdolności kredytowej osoby przejmującej całość zobowiązania ustali, że nie daje ona gwarancji spłaty kredytu. W takim wypadku możliwe będzie zaproponowanie innej osoby w miejsce ustępującego małżonka (np. rodzica, nowego partnera albo innego członka rodziny).
Wystąpienie do sądu z pozwem o unieważnienie umowy kredytu frankowego bądź tzw. „odfrankowanie”
Na temat roszczeń przysługujących frankowiczom w sporach sądowych przeciwko bankom oraz ich specyfikacji pisaliśmy m.in. TUTAJ.
Zaznaczyć należy, iż niezależnie od przyjętego rozwiązania (tj. czy występujemy z roszczeniem o unieważnienie całej umowy kredytu frankowego, czy też z roszczeniem o stwierdzenie nieważności postanowień umowy naruszających prawa konsumenta), generalna zasada jest taka, że oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Dlatego w przypadku braku porozumienia, jeden z nich może pozwać bank samodzielnie do połowy wartości całego roszczenia z tytułu zawartej umowy kredytu (względnie – stosownie do wartości posiadanego udziału w majątku wspólnym), chyba że doszło do skutecznego przejęcia długu (o czym wspominaliśmy powyżej). Należy również liczyć się z tym, że sąd może zawiadomić drugiego byłego małżonka o toczącym się postępowaniu lub wezwać go do udziału w sprawie.
Podsumowując, rozwód oraz podział majątku nie rozwiązują problemu jakim jest kredyt frankowy. Prędzej, czy później byli małżonkowie będą musieli wspólnie podjąć decyzję, w jaki sposób uwolnić się od łączącego ich zobowiązania. Wartą do rozważenia opcją jest wystąpienie z powództwem przeciwko bankowi o unieważnienie umowy kredytu frankowego.
