Powrót do wszystkich artykułówW dniu 1 grudnia 2021 roku weszła w życie kolejna, istotna nowelizacja ustawy – Prawo upadłościowe, która w sposób znaczący modyfikuje zarówno postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości konsumenckiej jak i samo postępowanie upadłościowe, czyli postępowanie, które toczy się już po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej przez sąd.
Upadłość konsumencka – teraz już tylko elektronicznie?
Począwszy od 1 grudnia 2021 roku osoba fizyczna, nieprowadząca działalności gospodarczej, która zdecydowała się na ogłoszenie swojej upadłości, musi pamiętać o tym, że postępowanie sądowe w tym przedmiocie prowadzone będzie w formie elektronicznej, tj. za pośrednictwem systemu teleinformatycznego dedykowanego do obsługi tych postępowań sądowych. Co za tym idzie – wszelkie wnioski, pisma i oświadczenia składane w tych postępowaniach zasadniczo również powinny przybrać formę elektroniczną. Niedochowanie tego wymogu, tj. złożenie dokumentu z pominięciem systemu teleinformatycznego, spowoduje, że sąd nie nada mu dalszego biegu. Jak bowiem stanowi art. 216a ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku – Prawo upadłościowe pisma oraz dokumenty niewniesione za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe nie wywołują skutków prawnych, jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma albo dokumentu do sądu lub innego organu postępowania upadłościowego, tj. tymczasowego nadzorcy sądowego, zarządcy przymusowego, syndyka albo organu, do którego przepisy o syndyku stosuje się odpowiednio. O braku wystąpienia powyższych skutków poucza się wnoszącego pismo albo dokument.
System teleinformatyczny o którym wyżej mowa dostępny jest z pośrednictwem znajdującego się na Portalu Rejestrów Sądowych modułu – Krajowy Rejestr Zadłużonych. Aby móc składać wnioski i inne pisma procesowe za pośrednictwem Krajowego Rejestru Zadłużonych należy uprzednio zarejestrować się w nim poprzez Portal Użytkowników Zarejestrowanych (za pomocą platformy login.gov.pl bądź kwalifikowanego podpisu elektronicznego). Po dokonaniu rejestracji w tym portalu możliwe będzie nie tylko składanie wniosków i pism procesowych w postępowaniach, ale również przeglądanie akt tych postępowań oraz odbieranie korespondencji z nimi związanej.
Pamiętać należy także, że wszystkie wnioski i pisma składane za pomocą w/w systemu muszą zostać opatrzone podpisem: kwalifikowanym, złożonym za pośrednictwem profilu zaufanego bądź e-dowodu.
Od powyższej reguły ustawodawca wprowadził jednak pewne wyjątki, mając na uwadze, że określone grupy społeczne, z różnych, czasami niezależnych od nich względów, podlegają tzw. cyfrowemu wykluczeniu.
Upadłość konsumencka na wniosek dłużnika
Możliwość złożenia pism i wniosków w formie innej niż za pomocą systemu KRZ przewidziana została przede wszystkim dla samych dłużników domagających się ogłoszenia upadłości – dłużnik może zatem złożyć wniosek również:
- w dotychczasowej formie papierowej – na urzędowym formularzu albo
- ustnie – w biurze podawczym każdego sądu rejonowego, przekazując treść wniosku lub oświadczenia pracownikowi biura podawczego oraz składając dokumenty sporządzone w postaci papierowej.
Jeżeli dłużnik zdecyduje się na jedną ze wskazanych wyżej opcji to pracownik biura podawczego sądu wprowadzi treść wniosku do systemu teleinformatycznego opatrując go kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym albo uwierzytelnia go w sposób zapewniający możliwość potwierdzenia pochodzenia i integralność weryfikowanych danych w postaci elektronicznej, dostępny w tym systemie teleinformatycznym. Pracownik biura podawczego dokonuje również elektronicznego poświadczenia odpisu dokumentów przedłożonych w formie papierowej.
Podkreślenia wymaga jednak, że w opinii większości sędziów orzekających w wydziałach upadłościowych możliwość ta, tj. złożenie wniosku, pisma lub oświadczenia w formie papierowej bądź ustnie w biurze podawczym dotyczy jedynie pism, wniosków lub oświadczeń składanych do momentu wydania przez sąd postanowienia o ogłoszeniu upadłości – po ogłoszeniu upadłości dalsze postępowanie, a zatem właściwe postępowanie upadłościowe, toczyć się może jedynie w formie elektronicznej, za pośrednictwem systemu KRZ. Taka interpretacja zmienionych przepisów w istocie jednak dyskryminuje dłużników – trudno bowiem oczekiwać, że osoba, która z określonych przyczyn, np. technicznych, zdecydowała się na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości na urzędowym formularzu bądź ustnie, składając pisma w dalszym postępowaniu (po ogłoszeniu upadłości) będzie w stanie dochować wymogu zachowania formy elektronicznej.
Upadłość konsumencka na wniosek wierzyciela
Nie należy zapominać, że zgodnie z art. 8 i 9 ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku – Prawo upadłościowe – wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej w określonych w ustawie wypadkach złożyć może również wierzyciel dłużnika.
W odniesieniu do niektórych z nich ustawodawca zdecydował się na przyznanie możliwości składania pism i wniosków w formie innej niż elektroniczna. Są to:
- pracownicy, z wyjątkiem tych, którym przysługują roszczenia z tytułu wynagrodzenia reprezentanta upadłego lub wynagrodzenia osoby wykonującej czynności związane z zarządem lub nadzorem nad przedsiębiorstwem dłużnika,
- wierzyciele alimentacyjni,
- wierzyciele, którym przysługują renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci albo
- wierzyciele, którym przysługują renty z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę.
Osoby te mogą zatem składać wnioski, pisma lub oświadczenia:
- w dotychczasowej formie papierowej – na urzędowym formularzu albo
- ustnie – w biurze podawczym każdego sądu rejonowego, przekazując treść wniosku lub oświadczenia pracownikowi biura podawczego oraz składając dokumenty sporządzone w postaci papierowej.
Jednakże i w odniesieniu do tych podmiotów ustawodawca nie zdecydował się na rozciągnięcie tego uprawnienia na całe postępowanie – taka możliwość pojawia się bowiem dopiero we właściwym postępowaniu upadłościowym, a zatem po wydaniu przez sąd postanowienia o ogłoszeniu upadłości. Wspomniane wyżej uprzywilejowanie wierzycieli nie ma zatem zastosowania w momencie składania przez nich wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej dłużnika – należy zatem przyjąć, że mogą oni złożyć taki wniosek jedynie za pośrednictwem systemu KRZ. Mamy tu zatem do czynienia z sytuacją odwrotną niż w przypadku dłużników – dłużnik może bowiem złożyć wniosek w formie innej niż elektroniczna (na formularzu lub ustnie), jednakże po ogłoszeniu upadłości traci tą możliwość i kolejne pisma, wnioski lub oświadczenia musi składać za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.
Wnioski
Nie ulega wątpliwości, iż kierunek zmian dokonywanych w przepisach regulujących postępowanie dotyczące upadłości konsumenckich jest właściwy i powinien zostać utrzymany – elektronizacja wspomnianych postępowań z pewnością bowiem przyczyni się do ich usprawnienia, przyspieszenia i uproszczenia. Należy mieć jednak na uwadze, że ustanawiając wyjątki w tym zakresie należy postępować konsekwentnie i kompleksowo, tak aby regulacje uprzywilejowujące podmioty wykluczone cyfrowo nie miały charakteru iluzorycznego, lecz realnie umożliwiały im uczestniczenie w tych postępowaniach z pominięciem systemu KRZ.
