Powrót do wszystkich artykułówPowszechnie obowiązujące prawo, zdaniem przedstawicieli tych środowisk, nie jest przystosowane do zmian zachodzących m.in. w dziedzinie innowacyjności. W niniejszym artykule przedstawimy Państwu zestawienie przepisów nowelizacji wprowadzających zupełnie nową formę prowadzenia działalności gospodarczej – Prostą Spółkę Akcyjną – wraz z ich zwięzłą interpretacją.
O potrzebie zmian w prawie spółek
Na horyzoncie zmian w prawie handlowym widać obecnie jedną z bardziej istotnych nowelizacji, a mianowicie ustawę z dnia 13 lipca 2019 roku o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2019, poz. 1655). Nowela jest odpowiedzią ustawodawcy na głosy pochodzące od przedstawicieli środowisk biznesowych, startupowych oraz działalności innowacyjnej dotyczące archaiczności przepisów umożliwiających prowadzenie działalności w określonej formie organizacyjno-prawnej przystosowanej do jej charakteru. Zdaniem tychże przedstawicieli, obecnie istniejące typy spółek nie są dostosowane do zmieniającej się rzeczywistości oraz dynamicznie rozwijających się przedsięwzięć technologicznych, dlatego też konieczne jest wprowadzenie nowego rodzaju formy prowadzenia działalności gospodarczej, która umożliwi szybkie i sprawne wprowadzenie podmiotu na rynek, a jednocześnie będzie na tyle elastyczna, aby móc pozyskać odpowiedni kapitał inwestycyjny w stosunkowo krótkim czasie. Obecnie istniejące formy, przewidziane przez Kodeks spółek handlowych, takie jak spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, czy najbardziej wymagająca pod względem prawnym spółka akcyjna wymagają od założycieli dużego nakładu pracy oraz środków jeszcze przed rozpoczęciem działalności, a nadto nakładają na te podmioty szereg uciążliwych ograniczeń i obowiązków.
Prosta spółka akcyjna (zgodnie z dodanym do kodeksu spółek handlowych przepisem art. 3008 § 2 w obrocie dopuszczalnie skracana do oznaczenia P.S.A.) zdaniem autorów projektu ma być swego rodzaju remedium i odpowiedzią na tego typu potrzeby środowiska. W niniejszym artykule przedstawimy Państwu najważniejsze kwestie związane z projektowaną prostą spółką akcyjną.
Przepisy dotyczące prostej spółki akcyjnej zostały uregulowane w artykułach od 3001 do art. 300134 k.s.h. Kwestią wysuwającą się na pierwszy plan jest obszerność przepisów odnoszących się do P.S.A. Założeniem projektodawców było wprowadzenie takich regulacji, które będą zwięzłe, jasne i przystępne. Należy jednak zwrócić uwagę, że prima facie obszerność projektu nie daje takiego poczucia.
Powstanie i struktura kapitałowa P.S.A.
Prosta spółka akcyjna będzie mogła zostać założona przez jedną albo więcej osób, z wyłączeniem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jako jedynym zawiązującym P.S.A., w każdym celu prawnie dopuszczalnym.
Umowa prostej spółki akcyjnej, co do zasady powinna zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Należy jednak zwrócić uwagę, że projektodawca zapewnił także możliwość zawarcia umowy przy wykorzystaniu wzorca udostępnionego w systemie teleinformatycznym. Taką zmianę należy ocenić zdecydowanie pozytywnie, ponieważ umowa spółki zawarta jest z chwilą opatrzenia wszelkich niezbędnych danych wprowadzonych do systemu teleinformatycznego podpisem elektronicznym.
Z chwilą zawarcia umowy powstaje prosta spółka akcyjna w organizacji, której założenia są identyczne, jak w przypadku pozostałych spółek kapitałowych. Trzeba jednak pamiętać, że samo zawarcie umowy nie gwarantuje zyskania przez spółkę osobowości prawnej, do tego wymagany jest wpis w rejestrze przedsiębiorców KRS.
Pierwszą cechą konstrukcyjną nowego typu spółki ma być określenie w umowie spółki z góry kapitału zakładowego, co oznacza, że nie będą istniały żadne bariery wejścia. W prostej spółce akcyjnej istnieć natomiast będzie tzw. „kapitał akcyjny”, który musi wynosić co najmniej 1,00 zł. Takie uregulowanie struktury kapitałowej oznacza, że kapitał zakładowy nie będzie posiadał cechy stałości, jak w przypadku kapitału zakładowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością czy spółki akcyjnej. Co istotne, do kapitału akcyjnego nie znajdą zastosowania przepisy dotyczące obniżenia lub podwyższenia kapitału zakładowego w drodze konstytutywnego wpisu przez sąd rejestrowy.
Wypłaty z kapitału akcyjnego na rzecz akcjonariuszy będą możliwe, ale pod dwoma warunkami. Pierwszym z nich jest konieczność odprowadzania przez spółkę 8% zysku za dany rok obrotowy, jeżeli kapitał akcyjny nie osiągnął co najmniej 5% sumy zobowiązań spółki wynikającej z zatwierdzonego sprawozdania finansowego za ostatni rok obrotowy. Powyżej tej kwoty, wypłaty nie mogą zostać dokonane. Drugie ograniczenie dotyczy wysokości wypłat dywidendy dla akcjonariuszy. Zgodnie
z projektowanymi zmianami wypłata powyżej 5% sumy zobowiązań za dany rok obrotowy będzie wymagała od spółki przeprowadzenia postępowania konwokacyjnego. Powyżej przedstawione restrykcje mają zapobiec drenażowi kapitału ze spółki, a co za tym idzie, istotnemu zaburzeniu pozycji wierzycieli Spółki.
Tak ukształtowana regulacja kapitału podstawowego stanowi istotną zmianę w stosunku do pozostałych spółek kapitałowych, bowiem minimalny kapitał akcyjny ma wynosić 1 zł ergo nie będą istniały poza tą kwestią żadne bariery wejścia na rynek przez nowy podmiot. Jest to szczególnie istotne w branży innowacyjnej, której startupy stanowią istotną część.
W odniesieniu do akcji P.S.A. również projektodawcy zdecydowali się na wprowadzenie novum, bowiem zgodnie z przedstawionymi zmianami, akcje nie będą posiadały wartości nominalnej, a więc będą jedynie reprezentowały prawa członkowskie akcjonariuszy. Zatem, akcje nie stanowią ułamkowej części kapitału zakładowego, a jedynie ucieleśnienie praw korporacyjnych. Dodatkowo projektowaną zmianą związaną z akcjami jest ich dematerializacja. Oznacza to, że zabronione jest wydawanie przez spółkę dokumentów potwierdzających istnienie akcji. Będą one natomiast podlegały obowiązkowi wpisu do właściwego rejestru akcjonariuszy prowadzonego przez określone podmioty, tj. podmioty, które na podstawie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi są uprawnione do prowadzenia rachunków papierów wartościowych. Dematerializacja akcji prostej spółki akcyjnej nie jest jednak utożsamiana z dematerializacją w rozumieniu ustawy o obrocie finansowym. Wynika to z faktu, że P.S.A. nie będzie mogła zostać dopuszczona do zorganizowanego obrotu, w szczególności na rynku regulowanym (potocznie zwanego giełdowym).
Struktura organizacyjna prostej spółki akcyjnej
Jedną z najbardziej kontrowersyjnych zmian, według doktryny, ma być innowacyjne uregulowanie kwestii struktury organizacyjnej spółki. Zgodnie z projektowanymi przepisami, założyciele będą mogli w jej umowie wybrać jeden z dwóch modeli zarządzania spółką. Pierwszym z nich będzie klasyczny, istniejący w pozostałych spółkach kapitałowych, system dualistyczny opierający się na rozdzieleniu funkcji zarządczych i reprezentacyjnych od funkcji kontrolnych pomiędzy dwa niezależne organy – zarząd i radę nadzorczą. Na co warto zwrócić uwagę to fakt, że w P.S.A. powołanie rady nadzorczej będzie w całości fakultatywne.
Drugi możliwy do wyboru model zarządzania jest charakterystyczny dla prawa zachodniego, a w szczególności anglosaskiego. Zdaniem projektodawców ma to stanowić impuls dla inwestorów anglosaskich, bowiem istnienie analogicznych regulacji ma skłonić ich do inwestycji. System monistyczny, bo o nim mowa, opiera się na powołaniu jednego organu – rady dyrektorów, która zrzesza osoby posiadające kompetencje zarówno zarządcze jak i kontrolne. Dodatkowo, projektodawcy nowej ustawy proponują zdywersyfikowanie stanowiska dyrektora w takiej spółce na „dyrektorów wykonawczych” i „niewykonawczych”. Ci pierwsi mają być bezpośrednio odpowiedzialni za kwestie dotyczące prowadzenia spraw spółki i reprezentacji, a druga grupa będzie sprawowała nad nimi funkcje kontrolne. Nie oznacza to jednak rozdziału kompetencji pomiędzy różnymi organami, bowiem wszystkie te funkcje będą przysługiwały jednemu organowi jakim ma być właśnie rada dyrektorów. Jest to swoiste novum w polskim prawie, bowiem w żadnej ze spółek prawa handlowego, określonej w Kodeksie spółek handlowych nie przewidziano do tej pory takiej możliwości. Dlatego też, na początku obowiązywania może powodować to pewien chaos terminologiczny i sprzeciw części doktryny.
Kolejną zmianą, istotną z punktu widzenia decydowania o sprawach spółki przez akcjonariuszy ma być wprowadzenie możliwości podejmowania uchwał przez Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość. O tę kwestię od bardzo dawna wnioskowały nie tylko osoby bezpośrednio zainteresowane, czyli wspólnicy/akcjonariusze pozostałych spółek kapitałowych, ale również przedstawiciele części doktryny. W znaczący sposób ułatwiłoby to i przyspieszyło podejmowanie decyzji w spółce. Niestety, wprowadzenie możliwości podejmowania uchwał drogą elektroniczną zostało zarezerwowane w projekcie, jak na chwilę obecną, tylko dla prostej spółki akcyjnej.
Podsumowanie
Regulacje dotyczące utworzenia nowej spółki kapitałowej stanowią istotną zmianę w polskim prawie spółek handlowych. Impulsem do tej zmiany były zdecydowanie głosy środowisk startupowych i branży innowacyjnej, co jednak nie wyklucza zastosowania tej formy prawnej do prowadzenia innego rodzaju działalności. Z uwagi na innowacyjność niektórych regulacji trudno jest przewidzieć ich zastosowanie i skutki w praktyce. Oznaczenie formy organizacyjnej „prosta spółka akcyjna” na pierwszy rzut oka sugeruje, że zawiązanie tej spółki i prowadzenie w jej ramach działalności nie będzie wymagające pod kątem prawnym. Należy jednak zwrócić uwagę, że tę „prostą” spółkę akcyjną reguluje co najmniej 130 przepisów (a więc niewiele mniej aniżeli spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością), które odnoszą się do niej wprost, a także pozostałe przepisy kodeksu spółek handlowych stosowane odpowiednio. Może to wprowadzić, swego rodzaju, chaos terminologiczny. Część przedstawicieli doktryny zwróciła uwagę na ten fakt już na etapie konsultacji projektu. Mimo konieczności zmian w prawie spółek handlowych, trudno jednak jest na obecną chwile ocenić, jakie skutki będzie niosła za sobą ta forma organizacyjno-prawna prowadzenia działalności.
Ustawa została podpisana przez prezydenta i jej przepisy wejdą w życie 1 marca 2020 roku.
