Instytucja postępowania restrukturyzacyjnego została wprowadzona ustawą z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne. Celem postępowania restrukturyzacyjnego jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika przez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego – również przez przeprowadzenie działań sanacyjnych, przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli.
Instytucja restrukturyzacji wyposaża dłużnika w szeroki wachlarz procedur naprawczo-oddłużeniowych. Procedury te, w zależności od sytuacji finansowo-ekonomicznej dłużnika, mają zapewnić najwłaściwsze dla niego rozwiązanie problemu z niewypłacalnością, przy jednoczesnym poszanowaniu słusznych interesów wierzycieli.
Przepisy ustawy Prawo restrukturyzacyjne stosuje się do:
- przedsiębiorców w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny,
- spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, prostych spółek akcyjnych i spółek akcyjnych nieprowadzących działalności gospodarczej,
- wspólników osobowych spółek handlowych ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem,
- wspólników spółki partnerskiej.
Postępowania restrukturyzacyjne jest prowadzone wobec dłużników niewypłacalnych lub zagrożonych niewypłacalnością. Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. Dłużnik będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące. Natomiast, przez dłużnika zagrożonego niewypłacalnością należy rozumieć dłużnika, którego sytuacja ekonomiczna wskazuje, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalny.
Postępowanie restrukturyzacyjne może przybrać jedną z czterech form, w zależności od potrzeb i możliwości dłużnika:
- postępowanie o zatwierdzenie układu,
- przyspieszone postępowanie układowe,
- postępowanie układowe,
- postępowanie sanacyjne.
Niezależnie od wybranej formy postępowania restrukturyzacyjnego, niezbędnym jest zawarcie przez dłużnika układu z wierzycielami. W tym celu dłużnik wraz z pomagającym mu doradcą restrukturyzacyjnym przygotowują jego warunki i przekazują je podmiotom, względem których istnieje wierzytelność. Aby układ został zaakceptowany niezbędna jest większość głosów wierzycieli, obliczana w odrębny sposób dla każdego rodzaju postępowania.
Ważne jest, aby spółka przeprowadzała postępowanie restrukturyzacyjne w sposób transparentny i otwarty, aby zapewnić zaufanie wierzycieli i innych zainteresowanych stron. Wierzyciele i inne strony powinny mieć dostęp do informacji na temat postępów w procesie restrukturyzacji i być w stanie wyrażać swoje opinie i sugestie.
Pomimo, że celem postępowania restrukturyzacyjnego jest uniknięcie ogłoszenia upadłości przez dłużnika, to złożenie wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego lub wniosku o zatwierdzenie układu nie zwalnia dłużnika z obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Dopiero otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego albo zatwierdzenie układu w postępowaniu o zatwierdzenie układu, a więc dopiero uwzględnienie wniosku przez Sąd ma taki skutek. Niedopełnienie obowiązku poprzez niezłożenie w odpowiednim czasie wniosku o ogłoszenie upadłości może wiązać się poniesieniem przez osobę, na której ciąży obowiązek zainicjowania postępowania upadłościowego odpowiedzialności zarówno cywilnej jak i karnej. Praktycznym rozwiązaniem tego problemu jest więc jednoczesne złożenie wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego wraz z wnioskiem o ogłoszenie upadłości.
Podsumowując, postępowanie restrukturyzacyjne jest skutecznym narzędziem do poprawy sytuacji finansowej spółek, które znajdują się w trudnej sytuacji. Dzięki właściwie przeprowadzonemu procesowi restrukturyzacji, spółka może zapewnić swoją stabilność finansową i przetrwanie, a także minimalizować straty dla wierzycieli i innych zainteresowanych stron.