Powrót do wszystkich artykułówZ dniem 7 stycznia 2024 roku weszła w życie głośna ustawa z dnia 14 kwietnia 2023 r. o konsumenckiej pożyczce lombardowej (dalej zwana Ustawą). Ustawodawca tym aktem prawnym zrewolucjonizował działalność lombardową, de facto wymuszając na przedsiębiorcach zmianę modelu biznesowego. Jak się również wydaje, nieuchronnym skutkiem wprowadzonych regulacji niemal na pewno będzie wzrost kosztów działalności lombardowej.
Dotychczas większość przedsiębiorców zawierała ze swoimi klientami umowy przechowania rzeczy lub umowy sprzedaży z prawem pierwokupu. Ustawodawca postanowił jednak wprowadzić większe obostrzenia by konsumenci byli mocniej chronieni. W tym zakresie widać pewną konsekwencję ustawodawcy, który stara się chronić konsumentów przed nierzetelnymi przedsiębiorcami i wprowadza regulacje, która podobnie jak ustawa o kredycie konsumenckim ma wprowadzać ochronę dla konsumentów i jednocześnie ustandaryzować rynek, z którego korzysta bardzo wielu Polaków, którzy często są w kiepskiej sytuacji majątkowej.
Definicja umowy pożyczki lombardowej
Kierując się aspektami związanymi przede wszystkim z ochroną konsumentów, ustawodawca wprowadził definicję legalną umowy pożyczki lombardowej. Jak stanowi art. 3 pkt 8 Ustawy, umową konsumenckiej pożyczki lombardowej jest taka umowa, na podstawie której przedsiębiorca zobowiązuje się oddać do dyspozycji konsumenta środki pieniężne, a konsument zobowiązuje się do zapłaty całkowitej kwoty do spłaty w oznaczonym terminie oraz do ustanowienia zabezpieczenia lombardowego. W ustawie zdefiniowany został otwarty katalog możliwych zabezpieczeń, przy czym Ustawodawca wyszczególnił w nim te najczęściej spotykane w obrocie gospodarczym, jak na przykład ograniczenie prawa do dysponowaniu rzeczą przez konsumenta, przeniesienie własności rzeczy, zobowiązanie konsumenta do przeniesienia własności na wypadek braku spłaty w terminie czy ustanowienie zastawu na rzecz przedsiębiorcy. W tym miejscu należy zaznaczyć, że choć Ustawa podaje możliwe przykłady zabezpieczenia lombardowego, to katalog je zawierający jest otwarty, zatem prawodawca w tym zakresie niejako wyprzedził potencjalne ruchy branży lombardowej, mając przy tym na względzie dotychczasową praktykę gospodarczą.
Podkreślenia wymaga fakt, że otwarty katalog co do tego, czym dokładnie jest zabezpieczenie lombardowe nie pozostawia najmniejszych wątpliwości, że intencją ustawodawcy było wyłączenie możliwości niestosowania ustawy o kredycie konsumenckim (która to nakłada szereg konkretnych obowiązków wobec przedsiębiorców). W konsekwencji, niemożliwym stanie się dalsze pozostawanie w ściśle nieuregulowanej strefie. Ustawodawca w tym zakresie poszedł nawet o krok dalej, regulując maksymalne odsetki kapitałowe w przypadku konsumenckich pożyczek lombardowych czy maksymalne pozaodsetkowe koszty konsumenckiej pożyczki lombardowej, a nadto uregulował tryb sprzedaży rzeczy niewykupionych przez klientów – te instytucje prawne są teraz głównym zabezpieczeniem dla konsumentów.
Forma i treść umowy
Jednym z najważniejszych obowiązków nałożonych przez ustawodawcę na przedsiębiorców jest rygorystyczne uregulowanie umowy zawieranej z konsumentem. Zamknięty katalog podstawowych informacji, które powinny znaleźć się w takiej umowie określa art. 7 Ustawy, w czym zawierają się m.in.: dane identyfikacyjne przedsiębiorcy (firma, siedziba, numer rejestrowy, dane teleadresowe). Ustawa przede wszystkim wskazuje, że taka umowa musi zostać zawarta w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Ponadto jej zapisy powinny być sformułowane w sposób jednoznaczny i zrozumiały.
Działalność regulowana
Zupełną nowością jest uznanie działalności lombardowej za działalność regulowaną, a co za tym idzie, działalnością wymagającą wpisu do rejestru (w tym przypadku – rejestru prowadzonego przez Komisję Nadzoru Finansowego). Działalność regulowana wiąże się z wieloma konkretnymi warunkami, które należy spełnić, by uzyskać wpis do rejestru. Przede wszystkim wprowadzono konkretne wymogi co do formy prawnej prowadzonej działalności – teraz ww. działalność może być prowadzona jedynie w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjnej. Ponadto, minimalny kapitał zakładowy spółki z o.o. nie może być niższy niż 50.000,00 zł (na zasadach ogólnych prawa handlowego byłoby to 5.000,00 zł). Członkiem organu spółki nie może być osoba, która była prawomocnie skazana za przestępstwa gospodarcze, przestępstwa wobec mienia czy przeciwko wiarygodności dokumentów.
Potencjalne kary oraz obowiązki związane z przeciwdziałaniem praniu pieniędzy oraz finansowania terroryzmu
Obowiązki kontrolne co do działalności przedsiębiorców co do nowo nałożonych obowiązków wykonuje Inspekcja Handlowa. Ustawodawca za działanie niezgodne z najnowszymi regulacjami przewiduje surowe kary, m.in. karę grzywny w wysokości do 500.000,00 zł za zawarcie umowy konsumenckiej pożyczki lombardowej lub sprzedaż przedmiotu zabezpieczenia lombardowego bez uzyskania wymaganego wpisu do rejestru Komisji Nadzoru Finansowego. Z mniejszymi karami należy się liczyć na przykład przy sprzedaży przedmiotów zabezpieczenia w niewłaściwym trybie (aukcja elektroniczna) czy przy niezwróceniu konsumentowi nadwyżki uzyskanej ze sprzedaży zabezpieczenia – w tym przypadku grzywna może wynosić do 100.000,00 zł.
Ponadto, ustawodawca uznał przedsiębiorców prowadzących działalność lombardową za instytucję obowiązaną w rozumieniu tzw. ustawy AML (ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu), co rodzi po stronie przedsiębiorcy kolejne obowiązki.
Czas pokaże, jak rynek zareaguje na zmiany i czy tendencja wzrostowa w rejestracji tego typu działalności się utrzyma. Jeżeli prowadzą Państwo lub planują prowadzić działalność lombardową, zapraszamy do kontaktu. Kompleksowa analiza stanu prawnego pozwoli uniknąć potencjalnych konsekwencji związanych z kontrolą Inspekcji Handlowej. Oferujemy nie tylko kompleksową obsługę, ale również poszczególne czynności, m.in. pomoc w zakresie uzyskania wpisu do rejestru działalności regulowanej.
Autorzy artykułu: r. pr. Tomasz Fritzkowski oraz Tomasz Michalak.
