Powrót do wszystkich artykułówKontynuując rozważania na polu postępowania upadłościowego warto wiedzieć, że upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Nadto, ustawodawca precyzuje, że dłużnik jest wówczas niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, przy czym domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza 3 miesiące. W niniejszym artykule poświęcimy kilka słów na temat odpowiedzialności karnej za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości.
Podstawy ogłoszenia upadłości
Zacznijmy od tego, że obowiązująca ustawa – Prawo upadłościowe wskazuje następujące podstawy ogłoszenia upadłości. Po pierwsze, niewypłacalność dłużnika względem swojego wierzyciela, która polega na utracie zdolności do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Przez niewypłacalność należy rozumieć to, że na podstawie aktualnej sytuacji ekonomicznej dłużnika wiadomo, że nie ma on i nie będzie miał w dającej się przewidzieć przyszłości środków na wykonanie zobowiązań swoich wierzycieli.
Po drugie, złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości jest wymagane, jeżeli niewykonywanie zobowiązań trwa przez 3 miesiące a w przypadku gdy dłużnik jest osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający 24 miesiące.
Trzecią podstawę stanowi majątek, który co do zasady powinien być większy aniżeli koszty postępowania upadłościowego. W razie bowiem stwierdzenia, że majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów, wniosek o ogłoszenie upadłości podlega oddaleniu.
Podmioty, wobec których ogłasza się upadłość
W tym miejscu warto wspomnieć, że ogłoszenie upadłości następuje wobec przedsiębiorców rozumianych jako osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek akcyjnych nieprowadzących działalności gospodarczej, wspólników osobowych spółek handlowych, ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem oraz wspólników spółki partnerskiej. Co więcej, istnieje również możliwość ogłoszenia upadłości osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, o czym już pisaliśmy w artykule autorstwa Karoliny Szuckiej (link)
Indywidualizacja odpowiedzialności karnej
Polski ustawodawca kryminalizuje niezgłoszenie upadłości spółki przez osoby, które pełniły funkcję członków zarządu (bez znaczenia, czy jest to członek zarządu, czy prezes zarządu) oraz osoby, które pełniły funkcję likwidatorów. Należy wyjaśnić, że powyższe przestępstwo popełniają co prawda wszyscy członkowie zarządu, jednak ich odpowiedzialność jest indywidualna. Indywidualizacja odpowiedzialności członków zarządu wynika z podstawowej zasady prawa karnego, jaką jest właśnie zasada indywidualizacji odpowiedzialności karnej. Co więcej, założenie, według którego przestępstwo niezgłoszenia upadłości popełniają wszyscy członkowie zarządu odzwierciedla sam status osób uprawnionych do reprezentacji spółki, albowiem od osób zarządzających interesami spółki wymaga się wiedzy na temat aktualnego stanu majątkowego zarządzanej spółki oraz efektywności dokonywanych transakcji handlowych. Biorąc pod uwagę, że członek zarządu wyjątkowo zostaje zwolniony od odpowiedzialności karnej z przyczyn dotyczących wyłącznie jego osoby jest, co do zasady, bezpodstawne. Nie sposób bowiem zgodzić się, aby odpowiedzialności karnej podlegał np. prezes zarządu a członkowie zarządu byli z tej odpowiedzialności wyłączeni.
Na marginesie zauważyć należy, że skoro spółki osobowe są co do zasady pozbawione zarządu, to w przypadku wystąpienia przyczyn upadłości w takich spółkach (za wyjątkiem spółki partnerskiej, w której może być powołany zarząd), niebędącymi nadto w stanie likwidacji i co do których nie zgłoszono wniosku o ogłoszenie upadłości w ustawowo przewidzianym terminie, wspólnicy spółek osobowych odpowiedzialności karnej nie ponoszą.
Sankcje za brak złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości
Od odpowiedzialności karnej nie zwalnia sprawcy sytuacja, gdy osoba zobowiązana do złożenia wniosku nie zgłosiła go, gdy stwierdzi, że zachodzi jedna z sytuacji, które zobowiązują bądź uprawniają sąd upadłościowy do oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Wynika to bowiem z faktu, że to do sądu należy decyzja, czy wniosek zostanie uwzględniony, czy też nie.
Nadto dodać należy, że odpowiedzialność za naruszenie obowiązku zgłoszenia upadłości powstaje zarówno wtedy, gdy osoby, na których ciążył ten obowiązek, w ogóle nie wystąpiły z wnioskiem o ogłoszenie upadłości, jak i wówczas, gdy wniosek został złożony, lecz z przekroczeniem terminu określonego przez przepisy prawa upadłościowego do dokonania tej czynności, tj. nie później niż w terminie 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości.
Dopuszczenie się powyższego uchybienia powoduje, że na podmiotach obowiązanych ciąży widmo kary grzywny, kary ograniczenia wolności albo kary pozbawienia wolności do roku.
