Powrót do wszystkich artykułówMając na uwadze środki bezpieczeństwa wdrożone ze względu na wprowadzony na terenie kraju stan epidemii, normami tzw. „tarczy antykryzysowej” zostały uregulowane kwestie sposobu działania sądów powszechnych, administracyjnych i wojskowych. Poza zmianą sposobu ich funkcjonowania i wprowadzeniu procedur przekazywania spraw pomiędzy sądami, ustawodawca zdecydował się nadto zabezpieczyć interesy uczestników postępowań, mając na uwadze chociażby utrudnienia związane z dostępem do operatorów pocztowych, poprzez wstrzymanie i zawieszenie terminów wynikających zarówno z przepisów prawa cywilnego, administracyjnego, karnego, karno-skarbowego oraz w sprawach o wykroczenia.
Bieg terminów przewidzianych przepisami prawa administracyjnego
Zgodnie z przyjętą tzw. tarczą antykryzysową, w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 bieg terminów przewidzianych przepisami prawa administracyjnego zostaje wstrzymany, a rozpoczęty zawiesza się w sprawach, od których zależy udzielenie ochrony prawnej przed sądem lub innym organem prowadzącym sprawę. Nadto, nie będzie rozpoczynał się bieg terminu, a rozpoczęty ulegnie zawieszeniu w następujących przypadkach:
- do dokonania przez stronę czynności kształtujących prawa i obowiązki jej lub drugiej strony;
- terminy przedawnienia;
- terminy, których niezachowanie powoduje wygaśnięcie lub zmianę praw rzeczowych oraz roszczeń i wierzytelności, a także popadnięcie w opóźnienie;
- terminy zawite, z niezachowaniem których ustawa wiąże ujemne skutki dla strony;
- terminy do dokonania przez podmioty lub jednostki organizacyjne podlegające wpisowi do rejestru przedsiębiorców lub rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej Krajowego Rejestru Sądowego albo innego rejestru prowadzonego przez organ administracji publicznej czynności, które powodują obowiązek zgłoszenia do właściwego rejestru, a także terminów na wykonanie przez te podmioty obowiązków wynikających z przepisów o ich ustroju.
Należy wskazać, że omawiane wyżej wstrzymanie lub zawieszenie biegu terminów sądowych nie dotyczy jednak wszystkich sytuacji. Zgodnie z regulacjami tzw. tarczy antykryzysowej wyłączeniu podlegają terminy w sprawach pilnych. Wedle świeżo uchwalonej ustawy do zakresu spraw pilnych zaliczać się będą sprawy, w przypadku których ustawa określa termin ich rozpatrzenia przez sąd oraz sprawy wniosków o wstrzymanie wykonania aktu lub czynności. Warto jednak podkreślić, iż Prezes właściwego sądu (przed którym toczy się postępowanie) może zarządzić rozpoznanie każdej sprawy jako pilnej, jeżeli jej nierozpoznanie mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub zwierząt, poważną szkodę dla interesu społecznego, albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną, a także gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości. W takim przypadku obowiązany powinien wykonać określoną czynność w oznaczonym terminie.
Zauważyć należy, że wstrzymanie i zawieszenie biegu terminów nie obejmuje także przypadków dot. terminów w sprawach wyboru lub powołania organów, których kadencje są określone w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (np. wybory na Prezydenta RP), terminów wyborów do organów jednostek samorządu terytorialnego oraz terminów w sprawach wniosków i pytań prawnych do Trybunału Konstytucyjnego.
Bieg terminów sądowych i procesowych
W pakiecie osłonowym przewidziano również wstrzymanie i zawieszenie biegu terminów procesowych i sądowych w postępowaniach sądowoadministracyjnych, egzekucyjnych, karnych, karno-skarbowych, celno-skarbowych, w sprawach o wykroczenia, czy też w postępowaniach i kontrolach prowadzonych na podstawie przepisów zawartych w Ordynacji podatkowej. Warto nadmienić, że czynności w ww. postępowaniach i kontrolach dokonane w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii będą skuteczne.
Jednakże także i w tym przypadku organ, sąd lub podmiot, przed którym toczy się wskazane wyżej postępowanie, może wezwać stronę, uczestnika postępowania lub kontrolowanego do dokonania czynności w oznaczonym terminie wynikającym z przepisów prawa i w zakresie, w jakim przepis ten zobowiązuje do dokonania czynności, jeżeli niepodjęcie czynności mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub zwierząt, poważną szkodę dla interesu społecznego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną, a nadto gdy wymaga tego interes publiczny lub ważny interes strony albo kontrolowanego. W takiej sytuacji strona, uczestnik postępowania lub kontrolowany są również obowiązani dokonać wskazanej czynności w oznaczonym terminie.
Nadto, zostanie wstrzymany i zawieszony bieg terminów na milczące załatwienie sprawy, w sprawach, w których brak wyrażenia przez organ sprzeciwu, wydania decyzji, postanowienia albo innego rozstrzygnięcia uprawnia stronę lub uczestnika postępowania do podjęcia działania, dokonania czynności albo wpływa na zakres praw i obowiązków strony lub uczestnika postępowania, a także na wyrażenie przez organ stanowiska albo wydanie interpretacji indywidualnej, za wyjątkiem interpretacji indywidualnej wydawanej na podstawie przepisów prawa podatkowego. W okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii organ może z urzędu wydać odpowiednio decyzję w całości uwzględniającą żądanie strony lub uczestnika postępowania, zaświadczenie o braku podstaw do wniesienia sprzeciwu, wyrazić stanowisko albo wydać interpretację indywidualną.
Wyłączenia
W związku z projektem tzw. tarczy antykryzysowej istnieją również pewne wyłączenia dot. stosowania niektórych przepisów prawa podczas trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. W okresie tym nie stosuje się bowiem przepisów o bezczynności organów oraz o obowiązku organu i podmiotu do powiadamiania strony lub uczestnika postępowania o niezałatwieniu sprawy w terminie, jak również nie wymierza się organom lub podmiotom prowadzącym odpowiednio postępowanie lub kontrolę kar, grzywien ani nie zasądza się od nich sum pieniężnych na rzecz skarżących za niewydanie rozstrzygnięć w terminach określonych przepisami prawa. Zaprzestanie czynności przez sąd, organ lub podmiot, prowadzących odpowiednio postępowanie lub kontrolę, nie może być w okresie panowania pandemii podstawą do wywodzenia środków prawnych dotyczących bezczynności, przewlekłości lub naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki.
Inne przyjęte rozwiązania
Dodać należy, że w okresie trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii nie wykonuje się tytułów wykonawczych nakazujących opróżnienie lokalu mieszkalnego.
W tym też okresie nie biegnie także przedawnienie karalności czynu oraz przedawnienie wykonania kary w sprawach o przestępstwa, przestępstwa i wykroczenia skarbowe oraz w sprawach o wykroczenia.
