Powrót do wszystkich artykułówW dniu 8 września Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał w połączonych sprawach C-80/21, C-81/21 i C-82/21 kolejny korzystny wyrok dla frankowiczów. Wyrok jest o tyle istotny, że został on wydany w związku z pytaniami prejudycyjnymi sądów polskich w związku z zastosowaniem dyrektywy Rady 93/13/EWG w kontekście obowiązujących w Polsce przepisów prawa. Wyrok ten potwierdził kierunek linii orzeczniczej sądów powszechnych i jednocześnie uznał, że twierdzenia podnoszone przez banki są błędne.
TSUE w wyroku poruszył następujące zagadnienia:
- możliwość stwierdzenia nieważności tylko części kwestionowanego postanowienia umownego,
- możliwość zastąpienia nieuczciwego postanowienia umownego, jeżeli nieważność nieuczciwego postanowienia nie powoduje nieważności całej umowy,
- możliwość zastąpienia nieuczciwego postanowienia umownego, jeżeli nieważność nieuczciwego postanowienia powoduje nieważność całej umowy,
- od kiedy należy liczyć okres przedawnienia roszczeń kredytobiorców
W ocenie TSUE przepisy dyrektywy „stoją na przeszkodzie orzecznictwu krajowemu, zgodnie z którym sąd krajowy może stwierdzić nieuczciwy charakter nie całości warunku umowy zawartej między konsumentem a przedsiębiorcą, lecz jedynie elementów tego warunku, które nadają mu nieuczciwy charakter, w związku z czym warunek ten pozostaje, po usunięciu takich elementów, częściowo skuteczny, jeżeli takie usunięcie sprowadzałoby się do zmiany treści tego warunku, który ma wpływ na jego istotę, czego zweryfikowanie należy do sądu odsyłającego.” To stwierdzenie ma istotne znaczenie dla umów, w których był opisany sposób tworzenia tabel wymiany walut jako „kurs NBP plus/minus marża”. TSUE uznał, że niedopuszczalnym jest stwierdzenie nieważności jedynie zapisu o marży pozostawiając w mocy postanowienie o kursie NBP – klauzulę należy ocenić jako całość i w całości stwierdzić jej nieuczciwość i nieważność.
TSUE wypowiedział się również w kwestii możliwości zastąpienia nieuczciwych postanowień. W pierwszej kolejności zwrócił uwagę, że możliwe jest zastępowanie postanowień jedynie w sytuacji, gdy ich nieważność powoduje nieważność całej umowy. Następnie zwrócił uwagę, że sąd krajowy nie może zastąpić nieważnego postanowienia przepisem dyspozytywnym jeżeli konsument zgadza się na stwierdzenie nieważności całej umowy. Wykluczyć należy również uzupełnienie umowy poprzez wykładnię umowy dokonaną przez sąd. W uzasadnieniu TSUE stwierdził, że „Po drugie, z zastrzeżeniem weryfikacji przez sąd odsyłający, z akt sprawy przedłożonych Trybunałowi nie wynika, by istniały przepisy prawa polskiego o charakterze dyspozytywnym, mające zastąpić uchylone nieuczciwe warunki umowne. Sąd odsyłający zwraca się bowiem do Trybunału a priori o możliwość zastąpienia nieuczciwych warunków, uchylonych przez przepisy prawa krajowego o charakterze ogólnym, które nie mają zastosowania konkretnie do umów zawieranych pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem. (…) W każdym razie, jak wynika z pkt 75 niniejszego wyroku, w niniejszej sprawie konsumenci, których dotyczą postępowania główne, zostali poinformowani o konsekwencjach związanych z całkowitym unieważnieniem zawartych umów o kredyt i je zaakceptowali. W tych okolicznościach, biorąc pod uwagę determinujący charakter woli konsumentów, o czym przypomniano w pkt 74 niniejszego wyroku, nie wydaje się, aby została spełniona przesłanka, zgodnie z którą unieważnienie całej umowy naraziłoby zainteresowanych konsumentów na szczególnie szkodliwe konsekwencje, wymagane do tego, aby sąd krajowy był uprawniony do zastąpienia nieuczciwego warunku, którego nieważność stwierdzono, przepisem prawa krajowego o charakterze dyspozytywnym.”
Istotnym zagadnieniem, który poruszył również TSUE jest kwestia przedawnienia – wskazano, że 10 letni okres przedawnienia nie może zacząć biegu w chwili, gdy konsument nie był w stanie samodzielnie dokonać oceny nieuczciwego charakteru postanowienia umownego.
Przedmiotowy wyrok potwierdza, że w sprawach frankowych warto jest podjąć działania i wystąpić przeciwko bankom. Należy dodać, że już 12 października ma zostać wydany kolejny istotny wyrok TSUE w sprawach frankowych – Trybunał zajmie się kwestią dochodzenia wynagrodzenia za korzystanie z kapitału przez banki.
Link do wyroku TSUE w połączonych sprawach C-80/21, C-81/21 i C-82/21: https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=265064&pageIndex=0&doclang=pl&mode=req&dir=&occ=first&part=1&cid=13074166
