Powrót do wszystkich artykułówCzy wiesz, jakie przepisy dotyczące przedawnienia stosować do swoich roszczeń powstałych przed nowelizacją kodeksu cywilnego?
Nowe terminy i zasady przedawnienia roszczeń
Po lekturze poprzedniego artykułu wiesz już, że 9 lipca bieżącego roku weszła w życie nowelizacja kodeksu cywilnego (dalej: k.c.), która zmienia terminy przedawnienia roszczeń oraz zasady uwzględniania przedawnienia przez sąd. Czy wiesz jednak, jakie przepisy dotyczące przedawnienia należy stosować do roszczeń powstałych przed nowelizacją kodeksu cywilnego?
Jakie przepisy dotyczące przedawnienia stosować do swoich roszczeń powstałych przed nowelizacją kodeksu cywilnego?
Co do zasady, nowe regulacje dotyczące przedawnienia mają zastosowanie nie tylko do roszczeń majątkowych powstałych po wejściu w życie ustawy (tj. powstałych po dniu 9 lipca 2018 r.), ale także do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych (art. 5 ust. 1 ustawy nowelizującej).
W przypadku roszczeń, co do których termin przedawnienia w wyniku nowelizacji uległ skróceniu z 10-ciu do 6-ciu lat, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem 9 lipca 2018 r. (art. 5 ust. 2 zd. 1. ustawy nowelizującej). Jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem 9 lipca 2018 r., nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, niż według nowych zasad, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu (art. 5 ust. 2 zd. 2. ustawy nowelizującej). Po analizie treści powyższego artykułu, należy dojść do wniosku, iż nowelizacja kodeksu cywilnego prowadzi albo do zachowania dotychczasowego terminu przedawnienia albo do jego skrócenia w stosunku do roszczeń, które dotychczas przedawniały się z upływem 10-ciu lat. Przedawnią się one zatem najpóźniej w dniu 31 grudnia 2024 r.
Natomiast w przypadku roszczeń, co do których termin przedawnienia w wyniku nowelizacji nie uległ skróceniu (terminów 3 letnich), zastosowanie znajdą nowe zasady przedawnienia (art. 5 ust 1 ustawy nowelizującej).
W szczególności zasada, zgodnie z którą termin przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Oznacza to, że w przypadku części już istniejących zobowiązań, np. roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej przedawniających się w terminie 3-letnim, w wyniku nowelizacji dochodzi do przedłużenia terminu przedawnienia. Za przyjęciem takiej wykładni przemawia ujęcie w jednej jednostce redakcyjnej (art. 5 ust. 2 ustawy nowelizującej) zasad ustalania początku terminu przedawnienia w odniesieniu do skróconych mocą nowelizacji terminów przedawnienia oraz zasady, zgodnie z którą przedawnienie następuje z uwzględnieniem dotychczasowego terminu przedawnienia, jeżeli termin ten upływa wcześniej niż miałoby to miejsce na nowych zasadach. Użycie na początku zdania drugiego art. 5 ust. 2 nowelizacji sformułowania „jeżeli jednak”, wskazuje na wprowadzenie wyjątku od regulacji zawartej w art. 5 ust. 2 zd. 1.
Aby w pełni zrozumieć omawiane powyżej regulacje, zobrazujmy je przykładami:
- w przypadku, gdy termin przedawnienia nie uległ skróceniu i wynosi nadal 3 lata (art. 5 ust. 1 ustawy nowelizującej)
Jan Kowalski oraz Adam Nowak zawarli w dniu 17 maja 2018 r. umowę najmu lokalu, na podstawie której Adam Nowak zobowiązał się płacić czynsz w ustalonej wysokości do dnia 10-go każdego miesiąca począwszy od czerwca 2018 r. Roszczenie za zapłatę czynszu za miesiąc czerwiec stało się wymagalne w dniu 10 czerwca 2018 r. W tym przypadku termin przedawnienia nie uległ skróceniu – zarówno na gruncie przepisów obowiązujących sprzed, jak i po nowelizacji, wynosi on 3 lata, jako roszczenie o świadczenia okresowe (art. 118 k.c.). W dniu 9 lipca 2018 r. roszczenie nie było jeszcze przedawnione, i ulegnie przedawnieniu 31 grudnia 2021 r. (z uwagi na nowe zasady określania końca terminu przedawnienia), nie zaś 10 czerwca 2021 r., jakby to miało miejsce na dotychczasowych zasadach. - w przypadku, gdy termin przedawnienia uległ skróceniu z 10-ciu do 6-ciu lat (art. 5 ust. 2 zd. ustawy nowelizującej)
Jan Kowalski w dniu 17 maja 2018 r. zawarł z Adamem Nowakiem umowę sprzedaży motoru. Termin zapłaty ceny ustalony został na dzień 24 maja 2018 r. (tj. jeszcze przed wejściem w życie nowelizacji). Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się w dniu 24 maja 2018 r. i na gruncie przepisów dotychczasowych wynosi 10 lat. Roszczenie to uległoby zatem przedawnieniu w dniu 24 maja 2028 r. Z racji tego, że roszczenie powstało i nie uległo jeszcze przedawnieniu przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej, zastosowanie znajdzie skrócony, 6-letni termin przedawnienia, który rozpocznie się w dniu 9 lipca 2018 r., a zakończy się ostatniego dnia roku kalendarzowego , tj. w dniu 31 grudnia 2024 r. - w przypadku, gdy termin przedawnienia na gruncie starej ustawy nastąpiłby wcześniej, niż na gruncie nowych przepisów (art. 5 ust. 2 zd. 2 ustawy nowelizującej)
Jan Kowalski w dniu 17 czerwca 2010 r. sprzedał Adamowi Nowakowi motor, a roszczenie o zapłatę ceny stało się wymagalne w dniu 24 czerwca 2010 r. Przyjmując 10-letni termin przedawnienia obowiązujący na gruncie starych przepisów, do przedawnienia roszczenia o zapłatę ceny doszłoby 24 czerwca 2020 r. Na gruncie nowych przepisów natomiast, bieg przedawnienia rozpocząłby się w dniu 9 lipca 2018 r. i zakończył się w dniu 31 grudnia 2024 r. Oznacza to, że bieg terminu przedawnienia na gruncie przepisów sprzed nowelizacji, zakończyłby się wcześniej, niż miałoby to miejsce według znowelizowanych przepisów. W tym przypadku, zgodnie z art. 5 ust. 2 zdanie 2. ustawy nowelizującej, roszczenie ulegnie przedawnieniu z upływem wcześniejszego terminu, tj. w dniu 24 czerwca 2020 r.
Prawodawca zdecydował się uregulować odmiennie sytuacje, w której konsument jest wierzycielem, a przedsiębiorca dłużnikiem. W przypadku, gdy roszczenie konsumenta powstało jeszcze przed dniem wejścia w życie nowelizacji, tj. przed dniem 9 lipca 2018 r. i do tej pory nie uległo przedawnieniu, do przedawnienia tych roszczeń nie stosuje się nowych przepisów, lecz dotychczasowe (art. 5 ust. 3 nowelizowanej ustawy).
Podsumowanie
Oceniając całościowo wprowadzane nowelizacją zmiany, uznać należy, iż na dłuższą metę mają one szansę wpłynąć pozytywnie na pewność obrotu gospodarczego w Polsce z uwagi na skrócenie ogólnego terminu przedawnienia oraz wprowadzenie zasady ustalającej, iż koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego. Niemniej jednak należy się spodziewać, że przepisy intertemporalne wprowadzą spore zamieszanie przy obliczaniu terminów roszczeń powstałych jeszcze przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej.
