Powrót do wszystkich artykułówW dniu 31 stycznia 2024 roku upływa termin, do którego należy zgłosić urzędowi skarbowemu wybór opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek (tzw. estoński CIT) począwszy od dnia 1 stycznia 2024 roku. Upływ tego terminu nie musi jednak oznaczać zaprzepaszczenia szansy na taką formę opodatkowania. W niektórych przypadkach pośpieszne wybranie ryczałtu byłoby wręcz wysoce niewskazane.
Opodatkowanie zysków…
Po zmianach obowiązujących od początku 2022 roku, opodatkowanie ryczałtem stało się atrakcyjną i pod wieloma względami wygodną formą opodatkowania spółek podlegających podatkowi dochodowemu od osób prawnych. Spółki opodatkowane ryczałtem nie płacą bowiem miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy od bieżących dochodów. Nie płacą także podatku od dochodu stanowiącego roczny zysk (w przybliżeniu, gdyż dochód podatkowy jest skalkulowany według odmiennych zasad niż zysk bilansowy). Spółki opodatkowane ryczałtem płacą podatek przede wszystkim od wydatków. Opodatkowaniu nie podlegają jednak wszystkie wydatki, ale jedynie te wskazane w ustawie. Do wydatków tych należy przede wszystkim dywidenda. Dopiero wypłata dywidendy wspólnikom skutkuje powstaniem obowiązku zapłaty podatku dochodowego przez spółkę. Opodatkowaniu podlega jednak tylko kwota zysku wypłaconego wspólnikom, a nie całego zysku osiągniętego przez rok obrotowy. To umożliwia opodatkowanie tylko tych zysków, które są dystrybuowane do wspólników. Pozostająca w spółce część zysku nie podlega opodatkowaniu i może zostać wykorzystana na potrzeby związane z działalnością spółki. Jeżeli wspólnicy nie muszą bądź nie chcą wypłacać dywidendy, efektywna stawka opodatkowania może wynosić nawet 0%.
Warto także pamiętać, że efektywna stawka podwójnego opodatkowania w estońskim CIT jest korzystniejsza. Przed pojawieniem się ryczałtu, wspólnicy i spółki płacili efektywnie nawet 35% podatków. Tyle bowiem wynosi efektywne opodatkowanie przy zapłacie 19% podatku CIT od dochodów spółki i następnie zapłacie 19% PIT od dywidendy. W spółkach opodatkowanych estońskim CIT efektywne opodatkowanie zysku wyniesie maksymalnie 25%, a w spółkach będących małymi podatnikami 20%. Gdy pod uwagę weźmie się brak składki zdrowotnej oraz daniny solidarnościowej od takiego dochodu wspólnika, opodatkowanie ryczałtem staje się jeszcze bardziej atrakcyjne.
… oraz wydatków.
Poza dywidendą opodatkowaniu podlegają także inne wydatki wskazane w ustawie. Wśród nich należy wyróżnić przede wszystkim ukryte zyski. Są one wydatkami spółki na rzecz podmiotów powiązanych, innymi niż dywidenda, lecz związanymi z prawem do zysku. Ustawa przewiduje przykładowy katalog ukrytych zysków, wśród których wymienia między innymi pożyczki udzielane wspólnikom i podmiotom powiązanym, czy też nadwyżkę wartości rynkowej transakcji z podmiotem powiązanym ponad cenę tej transakcji. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej dopowiada w wydawanych interpretacjach podatkowych, że ukrytym zyskiem jest także cena usługi bądź towaru nabytego od wspólnika, jeżeli nie są one niezbędne w działalności spółki. Za ukryty zysk uznaje się także niektóre usługi nabywane od wspólników i podmiotów powiązanych po przekształceniu spółki. Ważną kategorią ukrytych zysków są także wydatki poniesione na samochody osobowe, które nie są używane wyłącznie w celach służbowych. Od połowy takich wydatków spółka musi płacić ryczałt. Jeżeli z samochodu osobowego w celach mieszanych nie korzysta wspólnik, lecz pracownik, spółka również wykaże dochód do opodatkowania, w tym jednak przypadku kwalifikowany do kategorii tak zwanych wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą.
Czasami warto się pospieszyć…
Podstawową zaletą opodatkowania ryczałtem jest możliwość przeznaczenia większych kwot na inwestycje spółki. Środki, które pozostaną w spółce i nie będą podlegać opodatkowaniu, mogą zostać przeznaczone na jej cele związane z działalnością gospodarczą. Kwota do dyspozycji spółki będzie w praktyce większa o kwotę podatku dochodowego, który spółka zapłaciłaby nie będąc w reżimie opodatkowania ryczałtem.
Inną zaletą jest brak podwójnej kalkulacji wyników. W systemie opodatkowania zwanym już powszechnie „klasycznym” CIT, podatnicy muszą odrębnie kalkulować wynik bilansowy oraz dochód podatkowy. Każdy z nich obliczany jest według odmiennych zasad. Spółki opodatkowane ryczałtem nie muszą prowadzić bieżącej kalkulacji dochodu podatkowego. Opodatkowaniu podlegają przede wszystkim wydatki spółki, stąd ustalenie podstawy opodatkowania jest znacznie prostsze. Dla spółek, które nie wypłacają zysku i nie dokonują innych transferów podlegających opodatkowaniu, problem kalkulacji dochodu w ogóle nie istnieje. Prowadzą jedynie księgi rachunkowe i kalkulują zysk bilansowy, co czynią wszystkie spółki podlegające pełnej księgowości.
To wszystko powoduje, że spółki przeznaczające większość lub całość zysku na inwestycje powinny być zainteresowane rozważeniem jak najszybszego wyboru opodatkowania ryczałtem.
… a niekiedy warto poczekać.
Decyzja o opodatkowaniu ryczałtem nie powinna być podjętą pochopnie. Przed zgłoszeniem wyboru opodatkowania ryczałtem należy dokonać kompleksowego sprawdzenia, czy wszystkie warunki wyboru tej metody opodatkowania są spełnione. Warunków jest wiele, a niektóre z nich dotyczą nie tylko aktualnej sytuacji spółki, ale także dokonywanych przez nią w przeszłości operacji.
Obok zbadania warunków formalnych warto także przyjrzeć się wydatkom spółki i oszacować jakie byłyby jej obciążenia podatkowe przy opodatkowaniu ryczałtem. Struktura wydatków niektórych spółek może uczynić przejście na ryczałt nieopłacalnym. Zestawienie kwoty klasycznego CIT z ryczałtem, który byłby należny za ten sam rok obrotowy jest najlepszą podstawą do podjęcia decyzji.
Koniec stycznia to nie koniec świata
Chcąc wybrać opodatkowanie ryczałtem począwszy od 1 stycznia 2024 roku, należy zgłosić ten wybór urzędowi skarbowemu w terminie do końca stycznia. Nasi Klienci, którzy dokonali tego wyboru od dnia 1 stycznia, podjęli decyzję po pogłębionych analizach. Wybór ryczałtu często poprzedzała także głęboka reorganizacja firmy, która była niezbędna dla spełnienia formalnych warunków opodatkowania estońskim CIT. Spółki, które nie wykonały jak dotąd takich przygotowań, powinny ostrożnie podchodzić do wyboru ryczałtu począwszy od 1 stycznia 2024 roku. Dla jednych może się to okazać niemożliwe, a dla innych formalnie dopuszczalne, ale bardzo kosztowne. Koniec stycznia nie zamyka jednak drogi do opodatkowania ryczałtem za cały rok 2024, a jedynie za styczeń.
Co robić, aby zacząć jeszcze w tym roku?
Decyzja o wyborze ryczałtu powinna być poprzedzona:
- pogłębioną analizą spełnienia warunków formalnych,
- kalkulacją opłacalności ryczałtu,
- reorganizacją przedsiębiorstwa – jeżeli będzie to wymagane bądź zalecane.
Na podjęcie tych działań przed 31 stycznia nie ma już czasu. Spółki, które wybiorą ryczałt później, będą go stosować od pierwszego dnia miesiąca, w którym dokonają zgłoszenia urzędowi skarbowemu. Ponadto, na dzień poprzedzający pierwszy dzień opodatkowania ryczałtem muszą zamknąć księgi rachunkowe, co oznacza konieczność sporządzenia sprawozdania finansowego i złożenia zeznania podatkowego. Skutkiem wyboru ryczałtu od początku miesiąca innego niż styczeń jest zatem utrata poprzedniego miesiąca bądź miesięcy oraz dodatkowe sprawozdanie i zeznanie podatkowe. Mimo tego w wielu przypadkach późniejsze wybranie ryczałtu może okazać się jednak wysoce opłacalne.
Autor artykułu: Adam Rejewski, adwokat, doradca podatkowy
