Powrót do wszystkich artykułówSprawy związane z kredytami walutowymi to jeden z obszarów, w jakim specjalizują się prawnicy Kancelarii S&P. W ubiegłym roku przedstawiliśmy krok po kroku działania, jakie powinni podjąć frankowicze, aby pozwać bank, a także wskazaliśmy roszczenia, z jakimi mogą oni występować do banku (https://sp-legal.pl/jak-pozwac-bank-w-sprawie-frankowej/, https://sp-legal.pl/kredyt-w-chf-od-umowy-do-wyroku-jakie-dzialania-podjac-aby-wygrac-sprawe-z-bankiem/). Nadeszła pora, aby omówić sytuację prawną kredytobiorcy po tym, jak zawarta z bankiem umowa kredytu hipotecznego została wyrokiem sądowym unieważniona.
W pierwszej kolejności omówimy skutki podatkowe. Samo otrzymanie kredytu i jego spłata na warunkach przewidzianych w umowie kredytowej są obojętne podatkowo. Przychód po stronie kredytobiorcy pojawia się w przypadku, kiedy dochodzi do umorzenia kredytu, jego części lub odsetek. Wtedy dopiero kredytobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe (przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Tym samym, umorzoną kwotę kredytu należy zakwalifikować do przychodu z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w zw. z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT). Wierzytelności umorzone osobie fizycznej z tytułu kredytu mieszkaniowego podlegają opodatkowaniu według skali podatkowej. Oznacza to, że jeśli sąd wyda wyrok, w którym ustali, że umowa kredytu jest nieważna, to kredytobiorca jest zobowiązany odprowadzić podatek dochodowy od kwoty umorzonych wierzytelności wobec banku.
Wydaje się jednak, że umorzenie kredytu nie powinno skutkować wobec kredytobiorców koniecznością opodatkowania dochodu uzyskanego z tytułu tego umorzenia. Skoro bowiem kredytobiorcy napotkali trudności w regulowaniu zobowiązań wobec podmiotu udzielającego kredytu, tym bardziej mogą mieć trudności w zapłaceniu podatku dochodowego od osób fizycznych należnego z tytułu otrzymania przysporzenia majątkowego w postaci umorzenia tych zobowiązań. Opodatkowanie umarzanych kredytobiorcom kwot w sytuacji, gdy dochodzą oni przed sądami nieważności zawartych przez nich umów (częściowej lub całkowitej), czyli podważają zasadność wymagalności tych kwot, budziłoby zatem istotne kontrowersje.
Dlatego też Minister Finansów przygotował rozporządzenie, którego projekt zawiera propozycję zaniechania poboru podatku dochodowego od osób fizycznych między innymi z tytułu wierzytelności umorzonych osobie fizycznej z tytułu kredytu mieszkaniowego. Projektowane rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Finansów, które zaniechaniem poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów w związku z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe objęło dochody uzyskane w okresie od dnia 1 stycznia 2019 r. do dnia 31 grudnia 2021 r.
Proponowane przez Ministra Finansów rozwiązanie przewiduje kilka warunków, jakie musi spełnić osoba fizyczna, aby skorzystać ze zwolnienia. Warunki te muszą być spełnione łącznie:
- Kredyt mieszkaniowy (kredyty mieszkaniowe) musi zostać zaciągnięty na realizację jednej inwestycji mieszkaniowej, przy czym przez inwestycję mieszkaniową rozumie się inwestycję, której celem jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych jednego gospodarstwa domowego;
- Osoba fizyczna, będąca stroną umowy kredytu mieszkaniowego, nie korzystała z umorzenia wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego przeznaczonego na realizację innej, niż określona w pkt 1 inwestycji mieszkaniowej;
- Kredyt mieszkaniowy został udzielony przed dniem 15 stycznia 2015 r. oraz zabezpieczony w postaci hipoteki ustanowionej na nieruchomości (lub udziale w nieruchomości) lub prawie wieczystego użytkowania gruntu (lub udziale w takim prawie), lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego (lub udziale w takim prawie) lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej (lub udziale w takim prawie);
- Kredyt mieszkaniowy został zaciągnięty na wydatki, o których mowa w art. 21 ust. 25 pkt 1 ustawy o PIT (tj. między innymi na wydatki nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie).
W stosunku do przepisów obowiązujących do końca ubiegłego roku, w projekcie nowego rozporządzenia zrezygnowano z wymogu zaciągnięcia kredytu na „własne” cele mieszkaniowego. Słusznie bowiem zauważono, że zabezpieczone hipotecznie kredyty na cele mieszkaniowe były zaciągane przez osoby ze sobą blisko spokrewnione, ale bez zamiaru wspólnego zamieszkiwania, np. rodzice na rzecz swoich dzieci – w charakterze współkredytobiorców. Zgodnie z założeniami projektu nowego rozporządzenia, w przypadku zaciągnięcia kredytu frankowego przez rodziców wspólnie z dzieckiem i następnie umorzenia części tego kredytu na skutek ustalenia nieważności umowy, rodzice także mogą skorzystać z zaniechania poboru podatku. Zwrócić trzeba jednak uwagę na fakt, iż rodzice mogą skorzystać tej swoistej ulgi tylko w przypadku jednej inwestycji mieszkaniowej (zaspokajającej cele mieszkaniowe jednego gospodarstwa domowego). A zatem – jeśli rodzice są współkredytobiorcami dwóch kredytów (na cele mieszkaniowe każdego z dwójki dzieci), to w przypadku częściowego umorzenia każdego z tych dwóch kredytów, w których są współkredytobiorcami – zapłacą podatek od przychodów uzyskanych w związku z umorzeniem jednego z nich.
Podkreślić trzeba także, że kwoty wierzytelności, od których przysługuje zaniechanie poboru podatku, obejmują: kapitał kredytu, odsetki i prowizje oraz opłaty – jeśli ich poniesienie przez kredytobiorcę było niezbędne do zawarcia umowy kredytu mieszkaniowego (z wyjątkiem kosztów usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń).
Projektowane regulacje przewidują także zaniechanie poboru CIT od kredytodawców, od dochodów odpowiadających równowartości umorzonych wierzytelności z tytułu kredytów, od tej części kapitału, od której następuje zaniechanie poboru podatku dochodowego od osób fizycznych. Wydanie rozporządzenia ma na celu wsparcie nie tylko kredytobiorców, ale także – kredytodawców. Na marginesie warto wspomnieć, że wnioskodawcą wydania projektowanego rozporządzenia, analogicznie jak to miało miejsce w przypadku wcześniejszych regulacji, jest Związek Banków Polskich.
Kancelaria S&P reprezentuje kredytobiorców w postępowaniach dotyczących zarówno unieważnienia umowy kredytu frankowego, jak i usunięcia z niej niedozwolonych postanowień umownych. Zapraszamy do kontaktu!
