Powrót do wszystkich artykułówW dniu 1 czerwca 2017 r. weszły w życie znowelizowane przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.
Ustawa z dnia 7 kwietnia 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw jest jedną z najobszerniejszych jak dotąd nowelizacji postępowania administracyjnego. Ustawa przewiduje wprowadzenie wielu nowych zasad i instytucji nieznanych dotąd przepisom k.p.a., które z założenia mają na celu usprawnienie prowadzenia postępowań administracyjnych i zapobieganie przewlekłości w rozpatrywaniu spraw administracyjnych.
Jakie zatem są największe zmiany wprowadzone nowelizacją?
Wprowadzenie instytucji ponaglenia
Dotychczas stronie postępowania administracyjnego przysługiwało prawo do złożenia zażalenia na niezałatwienie sprawy w terminie lub na przewlekłe prowadzenie postępowania. Nowelizacja Kodeksu postępowania administracyjnego zakłada rezygnację z tej instytucji, zastępując ją inną – ponagleniem. Jak umotywowano w uzasadnieniu projektu, zażalenie w swej istocie jest właściwe do zaskarżania działań organu, nie zaś jego zaniechań.
Co do zasady ponaglenie wnosi się teraz do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie. Wprowadzono również wymóg jego uzasadnienia, co ma zapobiec nadużywania tej instytucji. Ustawodawca wskazał również nowy, krótszy termin rozpoznania ponaglenia. Dotychczasowy termin jednego miesiąca na rozpatrzenie zażalenia na przewlekłość lub bezczynność z art. 35 § 3 k.p.a., skrócony został do siedmiu dni.
Nowa instytucja na gruncie prawa administracyjnego – mediacja wprowadzona w art. 96a i nast. k.p.a.
Kolejną wprowadzoną zmianą jest możliwość polubownego załatwienie sprawy przed organem administracji publicznej. Mediacja jest oczywiście dobrowolna. Zgodnie z nowymi regulacjami organ jest zobowiązany zwrócić się do stron o wyrażenie zgody na jej przeprowadzenie oraz wybranie mediatora. Stronie przysługuje termin 14 dni na ustosunkowanie się do powyższego zawiadomienia.
Jeśli mediacja nie przyniesie skutku i jej uczestnicy nie dojdą do porozumienia, wówczas organ administracji publicznej w drodze postanowienia zakończy mediację i wyda rozstrzygnięcie.
Koszty wynagrodzenia i zwrotu wydatków związanych z przeprowadzeniem mediacji pokrywane będą przez organ administracji publicznej.
Milczące załatwienie sprawy
Zgodnie z art. 122a. § 1 sprawa może być załatwiona milcząco, jeżeli przepis szczególny tak stanowi. Regulacja wprowadzona do Kodeksu postępowania administracyjnego ma więc charakter pomocniczy i ramowy, uzupełniający przepisy szczególne. Żeby znalazła zastosowanie, musi istnieć przepis szczególny, który będzie tak stanowił (zob. art. 1 pkt 1, art. 122a–122g, art. 151 § 3, art. 155a, art. 158 § 1 zd. 2, art. 162a k.p.a.).
Zgodnie z nowymi przepisami milczące załatwienie sprawy jest możliwe w związku z bezczynnością organu wobec upływu terminu na załatwienie sprawy. Sprawa zostanie uznana za załatwioną milcząco w sposób w całości uwzględniający żądanie strony, jeżeli w określonym terminie organ nie wyda decyzji lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie.
Zgodnie z nowymi przepisami podstawowym terminem milczącego załatwienia sprawy jest jeden miesiąc, licząc od dnia doręczenia żądania strony właściwemu organowi. Przepisy szczególne mogą natomiast określać inne terminy wydania decyzji lub postanowień kończących postępowanie w sprawie. W takim przypadku, sprawa uznana będzie za załatwioną milcząco w dniu następnym po dniu, w którym upływa ten termin.
Oświadczenie o zrzeczeniu się odwołania
W wyniku wejścia w życie nowelizacji, kwestia możliwości zrzeczenia się prawa do wniesienia odwołania została wprost uregulowana w KPA i stanowi jasną podstawę prawną do działania ze strony organów administracji publicznej oraz stron postępowania.
W trakcie biegu terminu do wniesienia odwołania strona może zrzec się prawa do wniesienia odwołania wobec organu administracji publicznej, który wydał decyzję. W konsekwencji, z dniem doręczenia organowi administracji publicznej oświadczenia o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania przez ostatnią ze stron postępowania, decyzja staje się ostateczna i prawomocna.
Oświadczenie o zrzeczeniu się prawa do wniesienia odwołania może nastąpić wyłącznie w określonym momencie – w trakcie biegu terminu do wniesienia odwołania, a więc po doręczeniu konkretnej stronie decyzji przez organ I instancji. Termin ten liczy się odrębnie dla każdej ze stron postępowania. Tym samym niedopuszczalne jest zrezygnowanie z możliwości zaskarżenia decyzji przed jej wydaniem. Tego typu działanie będzie należało uznać za nieskuteczne.
Wprowadzenie szczególnego trybu postępowania administracyjnego o charakterze uproszczonym.
Zgodnie z nowelizacją, postępowanie uproszczone zostało uregulowane przepisami nowego rozdziału nr 14 w dziale II k.p.a., tj. w art. 163b – 163g, a także dodatkowym przepisem art. 35 § 3a.
Według art. 35 § 3a k.p.a. załatwienie sprawy w postępowaniu uproszczonym powinno nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie miesiąca od dnia wszczęcia postępowania. Skrócony termin rozpatrywania spraw wynika m.in. z tego, że postępowanie uproszczone zakłada ograniczenie procedury dowodowej do dowodów zgłoszonych przez stronę w chwili wszczęcia postępowania.
Model postępowania uproszczonego zakłada możliwość wniesienia podania z wykorzystaniem urzędowego formularza, przy czym w takim przypadku nie jest dopuszczalne późniejsze zgłaszanie przez stronę nowych żądań.
Jeżeli uwzględnienie nowych okoliczności powołanych przez stronę w toku postępowania jest istotne dla wyniku tego postępowania, a ich uwzględnienie doprowadzi do jego przedłużenia, wówczas organ administracji publicznej w dalszym ciągu prowadzi postępowanie w trybie zwykłym, o czym powinien niezwłocznie poinformować stronę.
Przepisy dotyczące trybu uproszczonego wyłączają możliwość samoistnego zażalenia na postanowienia wydawane w toku przedmiotowego trybu.
Nowe regulacje wydają się wyjaśniać wiele spornych dotąd kwestii i mogą przyczynić się do usprawnienia prowadzonych postępowań. Wprowadzona zmiana może się okazać szczególnie korzystna dla przedsiębiorców i inwestorów, dla których ścisłe przestrzeganie terminów ma ogromny wpływ na wynik podejmowanych przedsięwzięć.
Zmiany w KPA weszły w życie od 1 czerwca 2017 roku. Większość przepisów znowelizowanej ustawy znajdzie jednak zastosowanie wyłącznie do spraw wszczętych po tej dacie. Wyjątek stanowią przepisy mediacji w postępowaniu administracyjnym, które będą mogły być stosowane także w postępowaniach wszczętych i niezakończonych przed tą datą.
