W dniu 1 stycznia 2016 r. weszła w życie ustawa z dnia 15 maja 2015 r. Prawo restrukturyzacyjne.
Cel nowej regulacji
W uzasadnieniu do projektu ustawy opublikowanego na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości wskazano, że głównym założeniem projektu jest wprowadzenie skutecznych instrumentów pozwalających na przeprowadzenie restrukturyzacji przedsiębiorstwa dłużnika i zapobieżenie jego likwidacji. Zachowanie przedsiębiorstwa dłużnika w wielu przypadkach jest bowiem znacznie korzystniejsze dla wierzycieli niż jego likwidacja. Oznaczać może przede wszystkim zachowanie miejsc pracy oraz dalsze realizowanie kontraktów.
Jednym z powodów wprowadzenia nowej regulacji, jest fakt, iż przepisy ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze nie sprzyjają przeprowadzaniu postępowań układowych, nie mówiąc już o postępowaniach naprawczych. W praktyce dominują postępowania obejmujące likwidację majątku dłużnika, które charakteryzują się niskim procentem zaspokojenia wierzycieli z masy upadłości oraz wysokim procentem oddalania wniosków o ogłoszenie upadłości z uwagi na brak środków na koszty postępowania upadłościowego.
Przedmiot regulacji
Ustawa reguluje:
- zasady zawierania przez dłużnika zagrożonego niewypłacalnością lub niewypłacalnego układu z wierzycielami, jak również skutki zawartego układu, oraz
- zasady przeprowadzania działań zmierzających do przywrócenia dłużnikowi zagrożonemu niewypłacalnością lub niewypłacalnemu zdolności do wykonywania zobowiązań.
Rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych
Ustawa wprowadza cztery rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych:
- postępowanie o zatwierdzenie układu;
- przyspieszone postępowanie układowe;
- postępowanie układowe;
- postępowanie sanacyjne.
W ramach każdego z tych postępowań dokonywana będzie restrukturyzacja przedsiębiorstwa dłużnika, a mianowicie jego zobowiązań, majątku, sposobu zarządzania przedsiębiorstwem oraz zatrudnienia.
Naczelne zasady postępowania restrukturyzacyjnego:
W uzasadnieniu do projektu ustawy określono jakie naczelne zasady mają towarzyszyć nowemu postępowaniu. Są to:
- zasada szybkości postępowania
Podstawowym założeniem ustawodawcy jest szybkie i sprawne przeprowadzenie postępowania restrukturyzacyjnego. Restrukturyzacja przedsiębiorstwa dłużnika wymaga bowiem szybkich i doraźnych działań. Skomplikowana i długotrwała procedura prowadzi bowiem jedynie do likwidacji przedsiębiorstwa, a nie jego restrukturyzacji.
Nowa ustawa wprowadza wiele rozwiązań, które mają na celu sprostanie omawianej zasadzie, takie jak m.in. terminy instrukcyjne dla sądu, sędziego-komisarza, nadzorcy sądowego i zarządcy, ustalanie spisu wierzytelności na podstawie dokumentów dłużnika tj. bez zgłoszeń wierzytelności, obowiązek zatwierdzania spisu wierzytelności i wyznaczenia terminu zgromadzenia wierzycieli mimo nierozpoznania wszystkich sprzeciwów, ograniczenia dowodowe w postępowaniu wywołanym sprzeciwem.
- zasada równości uczestników postępowania
Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy każdy z uczestników postępowania, tj. zarówno dłużnik jak i jego wierzyciele, będą posiadali możliwość korzystania z jednakowych środków prowadzących do obrony swoich interesów w postępowaniu restrukturyzacyjnym.
- zasada jawności
Jawność postępowania ma być gwarantowana przez obowiązek obwieszczania wszystkich postanowień w Centralnym Rejestrze Restrukturyzacji i Upadłości (Centralny Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości ma funkcjonować od dnia 1 lutego 2018 r.).