Powrót do wszystkich artykułówOczywiste jest, że przedłużające się w postępowanie sądowe działa, co do zasady, na niekorzyść stron procesu. W celu zwalczania takiej praktyki, ustawodawca wprowadził odpowiedni środek dyscyplinowania oraz upominania opieszałych sądów, którym jest skarga na przewlekłość postępowania. Jej doniosłość przejawia się choćby w tym, że w przypadku uwzględnienia skargi, skarżący ma możliwość dochodzenia odszkodowania od Skarbu Państwa na podstawie przepisów ogólnych Kodeksu Cywilnego.
Uchwała 7 sędziów Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy, uchwałą 7 sędziów z dnia 23 marca 2006 roku (sygn. akt: III SPZP 3/05) ustanowił wiążącą zasadę prawną, zgodnie z którą, na postanowienie sądu rozstrzygające w przedmiocie skargi na przewlekłości postępowania cywilnego, zażalenie nie przysługuje.
Jednoinstancyjność postępowania w sprawie przewlekłości
Zdaniem składu orzekającego, postępowanie w sprawie przewlekłości postępowania ma charakter jedynie wpadkowy i prewencyjny (mający zapobiegać zbyt powolnemu rozpatrywaniu spraw przez sądy). Nie jest ono zatem postępowaniem samodzielnym (zasadniczym) względem skarżącego, a jedynie postępowaniem dodatkowym. Zgodnie z rozważaniami Sądu Najwyższego, bezpośrednią konsekwencją takiego ukształtowania postępowania w przedmiocie skargi na przewlekłość jest jego jednoinstancyjność.
W analizowanej uchwale podkreślono również, że nie ma żadnych podstaw prawnych do przyznania stronie środka zaskarżenia na postanowienie rozstrzygające w przedmiocie skargi na przewlekłość postępowania. Sąd Najwyższy wskazał, że jednoinstancyjne ukształtowanie postępowania w sprawie przewlekłości nie godzi w słuszne interesy strony, a dopuszczenie możliwości zaskarżenia postanowienia wydanego w przedmiotowym postępowaniu sprzeciwiałoby się głównemu celowi przypisywanemu skardze na przewlekłość, tj. zamiast zapobiegać opieszałości organów, wydłużyłoby jedynie czas oczekiwania na rozstrzygnięcie w postępowaniu zasadniczym (głównym).
Jednolita linia orzecznicza
Przedstawione powyżej stanowisko zostało zaaprobowane w orzecznictwie. Sąd Najwyższy wielokrotnie orzekał w podobnych sprawach, wskazując wyraźnie na niedopuszczalność wniesienia zarówno zażalenia jak i nadzwyczajnych środków zaskarżenia (vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2007 r., I CNP 55/07; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 października 2014 r., III SO 2/14).
Warto przy tym wskazać, że strona, która w ogóle nie wniosła skargi na przewlekłość postępowania, może dochodzić na podstawie art. 417 k.c. naprawienia szkody wynikłej z przewlekłości, także po prawomocnym zakończeniu postępowania zasadniczego (głównego).
