Powrót do wszystkich artykułówCelem ustawy z dnia 19 lipca 2019 roku o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych jest przede wszystkim poprawa otoczenia prawnego, w jakim funkcjonują strony transakcji handlowych, a w konsekwencji ograniczenie zatorów płatniczych. Ustawa wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2020 roku.
Zatory płatnicze – o co chodzi?
Opóźnienie w płatnościach stanowi poważną barierę dla przedsiębiorców, która w konsekwencji przekłada się na stan polskiej gospodarki. Jedną z podstawowych przyczyn niemożności wykorzystania potencjału przedsiębiorców są problemy z płynnością finansową, które w znacznej części wynikają z zatorów płatniczych. Zatorami płatniczymi określa się sytuacje, w których kontrahent pomimo upływu terminu nie wywiązuje się z odroczonych płatności. W wyniku tego zjawiska obserwuje się m.in. pogorszenie kondycji i zahamowanie rozwoju przedsiębiorstwa, konieczność ponoszenia wydatków związanych z obsługą przeterminowanych należności, osłabienie procesu inwestycyjnego, czy też wzrost cen towarów lub usług. Skutki zatorów płatniczych są doniosłe zarówno dla samego przedsiębiorcy, jak i krajowej gospodarki.
Kluczowe rozwiązania
Oczekiwanym efektem wprowadzanych zmian jest poprawa sytuacji wierzycieli, w szczególności małych i średnich przedsiębiorstw oraz tych, którzy zawierają umowy z podmiotami publicznymi. Nowelizacja zakłada zmianę aż 12 ustaw. Najistotniejszymi zmianami objęto jednak przepisy ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, której nazwa ulegnie zmianie na ustawa
o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Przyjęto konstrukcję skrócenia terminów zapłaty należności w transakcjach, których stroną jest podmiot publiczny do maksymalnie 30 dni – nowelizacja nie dotyczy jednak w tym zakresie podmiotów leczniczych. W przypadku transakcji asymetrycznych, tj. takich w których dłużnikiem jest strona mocniejsza – duży przedsiębiorca, a wierzycielem strona słabsza – mikro, mały lub średni przedsiębiorca – termin ten nie może przekraczać 60 dni. Zapisy umowy przewidujące dłuższy termin zapłaty będą uznawane za nieważne.
Znaczącą zmianą jest również podniesienie wysokości odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych o dwa punkty procentowe. Ma to na celu stworzenie sytuacji, w której koszt zadłużenia u kontrahentów będzie przewyższał koszt kredytu operacyjnego. Powyższa zmiana nie dotyczy również podmiotów leczniczych. Ponadto, opłata należna tytułem rekompensaty za koszty odzyskiwania należności ulegnie rozwarstwieniu, bowiem dla roszczeń do 5 tysięcy złotych stanowić ona będzie jak do tej pory – 40 euro, zaś w przypadku świadczeń pieniężnych powyżej 5 tys. zł, ale poniżej 50 tysięcy złotych – 70 euro, a dla roszczeń powyżej 50 tysięcy złotych – 100 euro.
W kodeksie postępowania cywilnego przewidziano również zmiany dla instytucji zabezpieczenia roszczenia. W myśl nowych przepisów interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia uważa się
za uprawdopodobniony, gdy żądającym zabezpieczenia jest powód dochodzący należności zapłaty z tytułu transakcji handlowej, w przypadku gdy wartość tej transakcji nie przekracza 75 tysięcy złotych, a dochodzona należność nie została uregulowana i od dnia upływu terminu jej płatności upłynęły co najmniej trzy miesiące. Zdaniem resortu przedsiębiorczości i technologii – autora ustawy – nowa regulacja da powodowi większą gwarancję odzyskania swoich należności w przypadku korzystnego wyroku sądu.
Konsekwencje podatkowe i nowe obowiązki
Nowe przepisy przewidują możliwość pomniejszenia przez wierzyciela podstawy opodatkowania o kwotę wierzytelności, w przypadku, gdy należność ta nie została uregulowana lub zbyta w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności. Z kolei dłużnik, który nie uregulował swojego zobowiązania w terminie 90 dni od upływu oznaczonego na fakturze bądź w umowie terminu płatności będzie zobowiązany do doliczenia do podstawy opodatkowania kwoty nieuregulowanego zobowiązania.
Co więcej, na największych przedsiębiorców nałożony zostanie obowiązek corocznego przedkładania właściwemu ministrowi do spraw gospodarki sprawozdań o stosowanych przez siebie terminach zapłaty i realizacji zobowiązań finansowych. Sprawozdania te mają być ogólnodostępne. W przypadku częstego odnotowywania u danej firmy opóźnień w płatnościach Prezes UOKiK w związku z ujawnionymi nieprawidłowościami będzie miał możliwość nałożenia kary administracyjnej. Przy wymierzaniu wysokości kary uwzględniana będzie wartość niezapłaconych faktur i długość opóźnień w płatnościach.
