Powrót do wszystkich artykułówW styczniu tego roku weszła w życie Ustawa z dnia 24 listopada 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych, wprowadzająca regulacje, na podstawie których banki mogą zostać zmuszone do zablokowania rachunku bankowego przedsiębiorcy nawet na okres 3 miesięcy.
Mocą ww. ustawy, do Ordynacji podatkowej dodany został dział III B zatytułowany: Przeciwdziałanie wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych. Nowy dział w całości poświęcony został systemowi służącemu eliminacji z obrotu gospodarczego podmiotów podejmujący działania mające na celu m.in. wyłudzanie VAT czy naruszanie zasad konkurencji z wykorzystaniem wyłudzenia podatków. Dział III B ustawy zawiera autonomiczny słowniczek pojęć, które zastosowanie mają jedynie przy stosowaniu przepisów niniejszego działu. Poprzez wprowadzone definicje ustawodawca de facto identyfikuje zakres przedmiotowy i podmiotowy obowiązywania przepisów. W słowniku, w definicjach o charakterze podmiotowym, doprecyzowane zostało, wobec jakich podmiotów podejmowane są działania, których dotyczy sprawozdawczość realizowana na podstawie przepisów omawianego działu. Zainteresowane podmioty odnajdą tam również informację, czym jest STIR (system teleinformatyczny izby rozliczeniowej).
Nowe przepisy nakładają na banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe nowe obowiązki dot. m.in. przekazywania informacji o rachunkach i transakcjach dokonywanych przez podmioty kwalifikowane do systemu teleinformatycznego izby rozliczeniowej. Podmiotami kwalifikowanymi są wszystkie te podmioty, które posiadają rachunki bankowe, nie będące rachunkami osób fizycznych służącymi do celów prywatnych. Na podstawie zgromadzonych informacji izba rozliczeniowa, w oparciu o specjalny algorytm, ustala wskaźnik ryzyka wystąpienia wyłudzenia skarbowego. W przypadku uznania, że takie zagrożenie wystąpiło, znowelizowane przepisy upoważniają Szefa Krajowej Administracji Skarbowej do wydania postanowienia w przedmiocie zablokowania rachunku bankowego podmiotu kwalifikowanego na czas 72 godzin. Jeżeli jednak szacowana wartość zobowiązania podatkowego przekroczy kwotę 10 tysięcy euro, blokada rachunku może zostać przedłużona, w drodze postanowienia Szefa KAS, na dalszy czas oznaczony, nie dłuższy niż 3 miesiące.
Przedmiotowa regulacja zaczęła obowiązywać od 30 kwietnia 2018 r. Należy zauważyć, że zgodnie z informacjami zamieszczonymi na stronie internetowej ministerstwa finansów wynika, iż powyższą kontrolą objęte zostało w sumie ponad 5,6 mln rachunków bankowych.
Brak należytego informowania posiadaczy rachunków
Powyższa regulacja, mimo iż ma na celu walkę z przestępstwami gospodarczymi oraz zapobieganie upłynnianiu środków zgromadzonych na rachunkach bankowych w razie kontroli, może także przypadkowo uderzyć w uczciwych przedsiębiorców. W razie wydania postanowienia, banki oraz SKOK-i mają obowiązek natychmiastowego zablokowania rachunku bankowego, bez podawania przyczyn blokady posiadaczowi rachunku. Takie informacje są zawarte jedynie w postanowieniu Szefa KAS, które jest jednak doręczane dopiero po kilku dniach drogą pocztową. W związku z powyższym, przedsiębiorca nie wie kto, dlaczego i na jak długo zablokował jego rachunek bankowy.
Konsekwencje zablokowania rachunku
Zgodnie z brzmieniem ustawy, od momentu nałożenia blokady, wypłaty środków zostają uniemożliwione, można natomiast nadal dokonywać wpłat na konto. Powstaje jednak pytanie, co ze zobowiązaniami przedsiębiorców np. względem pracowników? Zgodnie z art. 119zy § 1 Ordynacji podatkowej, Szef KAS może, na wniosek podmiotu kwalifikowanego, wyrazić zgodę na wypłatę środków pieniężnych na:
- bieżące wynagrodzenia dla pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę zawartej co najmniej 3 miesiące przed dokonaniem blokady rachunku,
- wypłatę zasądzonych alimentów lub renty o charakterze alimentacyjnym zasądzonej tytułem odszkodowania.
Wygaśnięcie blokady
Blokada może zostać zdjęta z rachunku bankowego w następujących przypadkach:
- jeżeli po upływie 72 godzin od wydania postanowienia, Szef KAS nie wyda postanowienia o przedłużeniu blokady,
- gdy upłyną 3 miesiące od nałożenia blokady lub
- w sytuacji, gdy Szef KAS uchyli nałożoną blokadę.
W jaki sposób się bronić?
Celem znowelizowanej ustawy jest przeciwdziałanie wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych, jednak należy zauważyć, że prędzej czy później „pod lupę” Krajowej Administracji Skarbowej trafią także pojedyncze przypadki uczciwych przedsiębiorców dokonywujących ryzykownych, aczkolwiek w pełni legalnych transakcji finansowych. W jaki sposób mogą się wówczas bronić? Są dwie możliwości. Pierwszą z nich jest złożenie wniosku do Szefa KAS o ponowne rozpoznanie wniosku (termin na rozpoznanie to 7 dni). Drugą możliwością jest wniesienie skargi na postanowienie Szefa KAS do wojewódzkiego sądu administracyjnego (termin na rozpoznanie to 30 dni). Choć ideę przyświecającą tej regulacji należało by pewnie uznać za słuszną, to jednak zasada funkcjonowania tego narzędzia prowadzi do wniosku, że albo zabezpieczymy środki na różnych rachunkach w różnych instytucjach finansowych, albo będziemy gromadzili gotówkę i to w znacznych ilościach. Obydwa rozwiązania sprawiają wrażenie absurdalnych, ale w skrajnych przypadkach może okazać się to jedynym rozwiązaniem. Pozostaje mieć nadzieję, że blokady te nie będą stosowane nadgorliwie.
