Powrót do wszystkich artykułówZgodnie z przepisem art. 485 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego sąd wydaje nakaz zapłaty przeciwko zobowiązanemu z weksla lub czeku należycie wypełnionego, których prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości. Weksel więc jest samodzielną podstawą do wydania nakazu zapłaty
w postępowaniu nakazowym.
I choć w 2018 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej: „TSUE”) zakazał rozpoznawania spraw w postępowaniu nakazowym prowadzonym na podstawie weksla wobec konsumentów, to wielu sędziów tego zakazu nie respektowało. Cały czas pojawiały się informacje, że sądy automatycznie wydają nakaz zapłaty na podstawie weksla w stosunku do konsumenta.
Wobec powyższego Sąd Okręgowy w Opolu oraz Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi – Południe w Warszawie zwrócił się do TSUE z następującym zapytaniem prejudycjalnym:
- czy weksel in blanco może stanowić zabezpieczenie roszczeń konsumenckich w świetle prawa UE, nakazującego sądowi badanie z urzędu, czy umowa nie zawiera klauzul abuzywnych oraz czy przedsiębiorca prawidłowo wykonał obowiązki informacyjne wobec konsumenta,
- czy sąd może odmówić wydania nakazu zapłaty i doprowadzenia w ten sposób do zbadania samej umowy konsumenckiej oraz okoliczności towarzyszących jej zawarciu?
TSUE w swym wyroku stwierdził, że sposób zabezpieczenia wierzytelności konsumenckich leży poza zakresem prawa UE. Brak więc przeszkód, by weksel in blanco mógł stanowić – z zasady – sposób zabezpieczenia roszczeń wobec konsumenta. Jednocześnie TSUE wskazał, że jeśli okoliczności związane z roszczeniem wekslowym budzą jakiekolwiek wątpliwości sądu, to ma on obowiązek odmówić jego wydania i zażądać od przedsiębiorcy, by przedstawił dokumenty stwierdzające treść umowy głównej lub porozumienia wekslowego (o ile nie znalazły się one już wcześniej w aktach sprawy).
Co istotne, jak jednoznacznie stwierdził TSUE, sąd ma obowiązek zażądania tego dokumentu z urzędu – a więc bez konieczności występowania w tej kwestii z osobnym wnioskiem przez konsumenta. Do obowiązku sądu należy również kontrola czy samo porozumienie wekslowe nie zawiera postanowień niedozwolonych. Powyższe znacząco poprawia sytuację konsumenta, ułatwiając jego efektywną ochronę.
Wyrok TSUE z 7 listopada 2019 roku uzupełnił dwa wcześniejsze orzeczenia z 13 września 2018 roku w sprawie C-176/17 (Profi Credit I) oraz z 18 listopada 2018 roku, C-632/17 (PKO Bank Polski). Trybunał stwierdził w nich, że polski model postępowania nakazowego nie pozwala konsumentom na skuteczne kwestionowanie nakazów zapłaty.
Wyrok z 7 listopada 2019 roku wprowadza więc istotne zmiany w porównaniu z dotychczasowym stanem prawnym, w którym sąd nie mógł uzupełniać z urzędu materiału dowodowego sprawy,
a inicjatywa w tym zakresie musiała zazwyczaj pochodzić od konsumenta.
