Powrót do wszystkich artykułówW dniu 13 lipca 2018 r. weszła w życie ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Ustawa nakłada nowe obowiązki na tzw. instytucje obowiązane. Sprawdź jakie to podmioty i kiedy muszą stosować przepisy ustawy.
Informacje wstępne
Jak możemy przeczytać w uzasadnieniu do projektu, uchwalenie komentowanej ustawy ma na celu dostosowanie polskich przepisów do przepisów dyrektywy 2015/849 (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, zmieniająca rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 i uchylająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/60/WE oraz dyrektywę Komisji 2006/70/WE) oraz znowelizowanych zaleceń FATF (Financial Action Task Force), a także zwiększenie efektywności krajowego systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. W tym celu projekt uwzględnia również doświadczenia związane ze stosowaniem przepisów ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
Czym jest pranie pieniędzy i finansowanie terroryzmu?
W pierwszej kolejności wyjaśnić należy podstawowe pojęcia pojawiające się już w tytule ustawy.
Przez pranie pieniędzy rozumie się czyn określony w art. 299 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny („k.k.”), tj. przyjmowanie, posiadanie, używanie, przekazywanie lub wywożenie za granicę, ukrywanie, dokonywanie transferu lub konwersji, pomaganie do przenoszenia własności lub posiadania albo podejmowanie innych czynności, które mogą udaremnić lub znacznie utrudnić stwierdzenie przestępnego pochodzenia lub miejsca umieszczenia, wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku środków płatniczych, instrumentów finansowych, papierów wartościowych, wartości dewizowych, praw majątkowych lub innego mienia ruchomego lub nieruchomości, pochodzących z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego.
Praniem pieniędzy jest również przyjmowanie, wbrew przepisom, przez pracownika lub osobę działającą w imieniu lub na rzecz banku, instytucji finansowej lub kredytowej lub innego podmiotu, na którym na podstawie przepisów prawa ciąży obowiązek rejestracji transakcji i osób dokonujących transakcji – środków płatniczych, instrumentów finansowych, papierów wartościowych, wartości dewizowych lub dokonywanie przez takie osoby ich transferu lub konwersji, lub przyjmowanie ich w innych okolicznościach wzbudzających uzasadnione podejrzenie, że stanowią one przedmiot czynu opisanego w akapicie powyżej, lub świadczenie innych usług mających ukryć ich przestępne pochodzenie lub usług w zabezpieczeniu przed zajęciem.
Finansowanie terroryzmu to zaś czyn określony w art. 165a k.k., tj. gromadzenie, przekazywanie lub oferowanie środków płatniczych, instrumentów finansowych, papierów wartościowych, wartości dewizowych, praw majątkowych lub innego mienia ruchomego lub nieruchomości w zamiarze sfinansowania przestępstwa o charakterze terrorystycznym lub przestępstwa, o którym mowa w art. 120, art. 121, art. 136, art. 166, art. 167, art. 171, art. 252, art. 255a lub art. 259a.
Finansowaniem terroryzmu jest także udostępnianie mienia, określonego w akapicie powyżej, zorganizowanej grupie lub związkowi mającym na celu popełnienie przestępstw określonych w akapicie powyżej, tj. osobie biorącej udział w takiej grupie lub związku lub osobie, która ma zamiar popełnienia takiego przestępstwa.
Instytucje obowiązane
Wobec powyższego, w następnej kolejności należy zastanowić się jakich podmiotów w ogóle dotyczy omawiany akt prawny. Ustawa posługuje się pojęciem instytucji obowiązanych i to właśnie na te instytucje ustawodawca nałożył szereg obowiązków. Instytucjami obowiązanymi mogą być m.in.[1]:
- banki, instytucje finansowe, instytucje pożyczkowe;
- krajowe instytucje płatnicze, krajowe instytucje pieniądza elektronicznego;
- firmy inwestycyjne, banki powiernicze;
- spółki prowadzące rynek regulowany – w zakresie, w jakim prowadzą platformę aukcyjną;
- fundusze inwestycyjne;
- zakłady ubezpieczeń;
- pośrednicy ubezpieczeniowi wykonujący czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego
- przedsiębiorcy prowadzący działalność kantorową;
- podmioty prowadzące działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług w zakresie wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi i środkami płatniczymi, wymiany pomiędzy walutami wirtualnymi, pośrednictwa w wymianie, o której mowa wcześniej, prowadzenia rachunków (m.in. płatniczych i bankowych);
- notariusze w zakresie niektórych czynności dokonywanych w formie aktu notarialnego (czynności wskazano w ustawie),
- adwokaci, radcowie prawni, prawnicy zagraniczni, doradcy podatkowi w zakresie dotyczącym świadczenia na rzecz klienta pomocy prawnej lub czynności doradztwa podatkowego wymienionych szczegółowo w ustawie, z wyjątkiem radców prawnych oraz prawników zagranicznych wykonujących zawód w ramach stosunku pracy lub służby w urzędach obsługujących organy administracji publicznej;
- doradcy podatkowi i biegli rewidenci w zakresie niektórych czynności wynikających z ustawy;
- przedsiębiorcy, niebędący innymi instytucjami obowiązanymi, świadczący usługi polegające na:
- tworzeniu osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej,
- pełnieniu funkcji członka zarządu lub umożliwianiu innej osobie pełnienia tej funkcji lub podobnej funkcji w osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej,
- zapewnianiu siedziby, adresu prowadzenia działalności lub adresu korespondencyjnego oraz innych pokrewnych usług osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej,
- działaniu lub umożliwieniu innej osobie działania jako powiernik trustu, który powstał w drodze czynności prawnej,
- działaniu lub umożliwieniu innej osobie działania jako osoba wykonująca prawa z akcji lub udziałów na rzecz podmiotu innego niż spółka notowana na rynku regulowanym podlegającym wymogom dotyczącym ujawniania informacji zgodnie z prawem Unii Europejskiej lub podlegająca równoważnym standardom międzynarodowym;
- podmioty prowadzące działalność w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych;
- pośrednicy w obrocie nieruchomościami;
- podmioty prowadzące działalność w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych, gier w karty i gier na automatach;
- przedsiębiorcy, a także fundacje oraz stowarzyszenia posiadające osobowość prawną, w zakresie, w jakim przyjmują lub dokonują płatności w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 10 000 euro, bez względu na to, czy transakcja/ płatność jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja, czy kilka operacji, które wydają się ze sobą powiązane;
- przedsiębiorcy w zakresie, w jakim prowadzą działalność polegającą na udostępnianiu skrytek sejfowych;
Uwaga! Artykuł zawiera jedynie subiektywnie przygotowany wyciąg instytucji wskazanych w ustawie. Nie zostały wymienione wszystkie podmioty. Ponadto, niektóre ze wskazanych podmiotów są instytucjami obowiązanymi jedynie w zakresie niektórych wykonywanych przez siebie czynności. Szczegółową listę podmiotów można znaleźć w treści ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U.2018.723);
Zapraszamy do zapoznania się z naszą propozycją wsparcia w zakresie Compliance
Wsparcie w zakresie Compliance
Jestem instytucją obowiązaną i co dalej?
Tak jak wskazywano powyżej, na instytucje obowiązane nałożono szereg zadań związanych z wykonaniem przepisów ustawy. Przede wszystkim, instytucje obowiązane stosują wobec swoich klientów środki bezpieczeństwa finansowego, rozpoznają ryzyko prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu związane ze stosunkami gospodarczymi lub z transakcją okazjonalną oraz oceniają poziom rozpoznanego ryzyka i dokumentują rozpoznane ryzyko prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu związane ze stosunkami gospodarczymi lub z transakcją okazjonalną, a także jego ocenę.
Instytucje obowiązane stosują środki bezpieczeństwa finansowego w określonych sytuacjach, tj. w szczególności:
- przy nawiązywania stosunków gospodarczych;
- przy przeprowadzania transakcji okazjonalnej o równowartości 15 000 euro lub większej (w niektórych przypadkach będzie to będzie to kwota 10 000 euro lub więcej), bez względu na to, czy transakcja jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja, czy kilka operacji, które wydają się ze sobą powiązane, lub która stanowi transfer środków pieniężnych na kwotę przekraczającą równowartość 1000 euro;
- przy wystąpieniu podejrzenia prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu;
- przy wystąpieniu wątpliwości co do prawdziwości lub kompletności dotychczas uzyskanych danych identyfikacyjnych klienta.
To tylko część obowiązków i informacji wynikających z ustawy. Zachęcamy do szczegółowego zapoznania się z jej treścią, albowiem ustawodawca za niewykonanie nałożonych obowiązków przewidział szereg sankcji karnych, kar administracyjnych, w tym także wysokich kar pieniężnych.
