Powrót do wszystkich artykułówJuż 1 lipca 2023 r. wchodzi w życie nowelizacja Kodeksu Postępowania Cywilnego (dalej: KPC). Nowelizacja ta wprowadza do KPC nowe, odrębne postępowanie w sprawach z udziałem konsumentów (art. 45814 – 45816 KPC). Postępowanie to będzie miało zastosowanie we wszystkich sprawach, w których konsument jest stroną postępowania, niezależnie od tego czy występować on w nim będzie jako powód czy też pozwany.
Jakie odrębności od zwykłego postępowania posiadać będzie postępowanie z udziałem konsumentów?
Po pierwsze, różnice dotyczyć będą właściwości miejscowej. Konsument uprawiony bowiem będzie do wytoczenia powództwa przed sąd właściwy ze względu na miejsce swojego zamieszkania (z wyłączeniem spraw, w których właściwość sądu jest wyłączna).
Nowy rodzaj postępowania wprowadza także zmiany w zakresie koncentracji materiału dowodowego oraz zwiększa wymogi w zakresie prekluzji dowodowej. Co do zasady, przedsiębiorca będący powodem obowiązany będzie powołać wszystkie twierdzenia i dowody już w pozwie, a przedsiębiorca będący pozwanym – w odpowiedzi na pozew. Twierdzenia i dowody powołane później podlegać będą pominięciu. Jednakże, gdy przedsiębiorca uprawdopodobni, że powołanie dowodów lub twierdzeń wcześniej nie było możliwe lub że potrzeba ich powołania wynikła później, winien je wówczas powołać w terminie dwóch tygodni od dnia, w którym ich powołanie stało się możliwe lub wynikła potrzeba ich powołania. Jest to rozwiązanie analogiczne jak w postępowaniach gospodarczych (tylko tam dotyczy obu stron).
Ustawodawca przewidział również obowiązek pouczenia przedsiębiorców, którzy nie są reprezentowani przez profesjonalnych pełnomocników, o wspomnianych wyżej obowiązkach i terminach. Pouczenia tego udziela się niezwłocznie po wniesieniu pozwu lub równolegle z doręczeniem odpisu pozwu. Wówczas, jednocześnie z doręczeniem przedsiębiorcy pouczenia, przewodniczący wzywa przedsiębiorcę, aby w wyznaczonym terminie (nie krótszym niż dwa tygodnie) powołał wszystkie twierdzenia i dowody. Ogólna reguła powoływania twierdzeń i dowodów w pozwie albo odpowiedzi na pozew, będzie zatem miała zastosowanie wyłącznie do przedsiębiorców zastępowanych w sprawie przez profesjonalnych pełnomocników.
Nowe przepisy będą również skłaniać przedsiębiorców do podjęcia próby dobrowolnego rozwiązania sporu i lojalnego zachowania względem konsumenta. W razie niepodjęcia przez przedsiębiorcę próby dobrowolnego rozwiązania sporu, uchylania się od udziału w niej lub uczestnictwa w niej w złej wierze i przez to przyczynienie się do zbędnego wytoczenia powództw lub wadliwego określenia przedmiotu sporu, będzie mu grozić obciążenie sankcyjnymi kosztami. W takiej sytuacji bowiem, niezależnie od wyniku sprawy, sąd będzie mógł obciążyć przedsiębiorcę kosztami procesu w całości lub części, a w uzasadnionych przypadkach nawet podwyższyć je (jednak nie więcej niż dwukrotnie).
Dodać należy także, iż zastosowanie przepisów o postępowaniu z udziałem konsumentów będzie miało miejsce także wówczas, gdy przedsiębiorca, będący stroną postępowania zaprzestał prowadzenia działalności.
Reasumując, wprowadzane przepisy zwiększają znacząco zakres ochrony konsumentów. Tym samym, ułatwiając konsumentowi dochodzenie swoich praw, jednocześnie zwiększają one rygoryzm wobec przedsiębiorców. Nie można bowiem nie zauważyć ich jednostronnego oddziaływania – obowiązki związane z prekluzją dowodową i koncentracją materiału dowodowego obciążają bowiem jedynie przedsiębiorców.
Przepisy dotyczące postępowania z udziałem konsumentów wchodzące w życie 1 lipca 2023 r. nie znajdą jednak zastosowania do spraw już wszczętych i niezakończonych przed tym terminem.
Autorki: Alicja Ejchart oraz Klaudia Dzieweczyńska
