Powrót do wszystkich artykułów- Na członkach zarządu spółki ciąży odpowiedzialność solidarna za jej zobowiązania w przypadku, gdy egzekucja z jej majątku okaże się bezskuteczna. Warto jednak pamiętać, iż wierzyciele dłużnej spółki mają ustawowo określony termin, na dochodzenie swoich roszczeń.
Bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce
Artykuł 299 Kodeksu spółek handlowych (dalej: ksh) reguluje sytuację, w której egzekucja z majątku spółki okazuje się bezskuteczna. W takim przypadku, członkowie zarządu danej spółki odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania.
Członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności solidarnej za zobowiązania spółki, jeżeli:
- wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub
- w tym samym czasie wydano postanowienie o:
- otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo
- zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu;
- wykaże, iż niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy;
- wykaże, iż pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody.
Podstawa prawna przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody
Sąd Apelacyjny w Białymstoku, I Wydział Cywilny w wyroku z dnia 11 sierpnia 2016 r (sygn. akt: ACa 233/16) zważył, co następuje: ,, (…) w orzecznictwie dominuje pogląd, że odpowiedzialność z art. 299 k.s.h. jest odpowiedzialnością odszkodowawczą ex delicto. Konsekwencją tego stanowiska jest przyjęcie, że podstawą prawną dla rozstrzygania kwestii przedawnienia roszczeń z tego tytułu jest art. 4421 k.c.”.
Artykuł 4421 § 1 Kodeksu cywilnego wskazuje trzyletni termin przedawnienia roszczeń z art. 299 ksh. Termin ten płynie od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł dowiedzieć się o szkodzie i osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.
W stosunku do art. 299 ksh, za szkodę wymienioną w art. 4421 kc przyjmuje się bezskuteczność egzekucji.
Bieg terminu przedawnienia
Trzyletni okres przedawnienia roszczeń z art. 299 ksh rozpoczyna się od dnia, w którym wierzyciel (poszkodowany) dowiedział się lub przy zachowaniu należytej staranności mógł dowiedzieć się o bezskuteczności egzekucji skierowanej wobec spółki.
Bezskuteczność egzekucji może zostać stwierdzona na podstawie każdego dowodu z którego wynika, iż spółka nie ma wystarczających składników majątku pozwalających na zaspokojenie danego wierzyciela (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie – I Wydział Cywilny z dnia 2 czerwca 2014 r.,
I ACa 97/14). W takim stanie rzeczy, za źródło informacji można uznać nie tylko postanowienie komornika o umorzeniu postępowania egzekucyjnego ale także np. pismo spółki informujące jej wierzyciela o braku wystarczającego majątku na zaspokojenie roszczeń wynikających z danego zobowiązania.
Dwudziestoletni termin przedawnienia roszczeń
W przypadku niezgłoszenia przez członka zarządu wniosku o upadłość spółki tj. popełnia przestępstwa z art. 586 ksh w związku z art. 299 ksh, zastosowanie znajduje art. 4421 § 2 kc, wskazujący dwudziestoletni okres przedawnienia.
Stosownie do ustawy Prawo upadłościowe, upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika który stał się niewypłacalny, przy czym niewypłacalność zachodzi gdy:
- dłużnik utracił zdolność do wykonania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych;
- domniemywa się, iż dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych w przypadku, gdy opóźnienie w wykonaniu tych zobowiązań pieniężnych przekracza okres trzech miesięcy;
- dłużnik będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą odpowiedzialności prawnej, której przepisy odrębnej ustawy przyznają zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez ponad dwadzieścia cztery miesiące;
- domniemywa się, że zobowiązania pieniężne dłużnika przekraczają wartość jego majątku, jeżeli zgodnie z bilansem jego zobowiązania (z wyłączeniem rezerw na zobowiązania oraz zobowiązań wobec jednostek powiązanych), przekraczają wartość jego aktywów, a stan ten utrzymuje się przez ponad dwadzieścia cztery miesiące.
Przestępstwo z art. 586 ksh polega na zaniechaniu złożenia wniosku o upadłość. Dwudziestoletni termin biegu przedawnienia liczy się od dnia popełnienia przestępstwa, czyli od dnia następnego
po upływie terminu 30 dni na złożenie takiego wniosku, liczonego od dnia wystąpienia jednej z wyżej wymienionych przesłanek niewypłacalności spółki. Termin ten nie jest zależny od powzięcia informacji przez poszkodowanego o szkodzie oraz o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
Należy jednak mieć na uwadze, iż art. 299 §4 ksh wyklucza odpowiedzialność członków zarządu
za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki w przypadku, gdy w stosunku do danej spółki prowadzona jest egzekucja przez zarząd przymusowy albo sprzedaż przedsiębiorstwa (na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego), a obowiązek złożenia takiego wniosku powstał już
w czasie, w którym egzekucja była już prowadzona.
