Powrót do wszystkich artykułówNowelizacja kodeksu postępowania cywilnego przewiduje wprowadzenie odrębnego postępowania w sprawach gospodarczych, z jednoczesnym wprowadzeniem większego rygoryzmu procesowego oraz wielu ograniczeń, m.in. dowodowych. Prowadzenie procesu w nowej formule będzie się zatem wiązało z większym niż dotychczas ryzykiem. W związku z powyższym w środowiskach prawniczych pojawiły się głosy za wprowadzeniem do polskiego systemu prawnego obowiązkowej mediacji, jako etapu poprzedzającego postępowanie sądowe. Zdaniem Macieja Bobrowicza, Prezesa Krajowej Rady Radców Prawnych, reforma k.p.c. to znakomita szansa na wprowadzenie zmian dotyczących mediacji na wzór rozwiązań stosowanych przez inne kraje europejskie.
Według Prezesa Krajowej Rady Radców Prawnych ustanowienie obligatoryjnej mediacji w niektórych sprawach pozwoliłoby odciążyć sądy i przyśpieszyć rozpatrywanie spraw. Za przykład skutecznego wprowadzenia proponowanego przez niego rozwiązania stawia Włochów, którzy wybrali 12 rodzajów spraw podlegających mediacji obligatoryjnej. Procent ugód zawieranych we Włoszech w sprawach, w których strony wyraziły zgodę na mediację, wynosi aż 50%.
Czym kierują się państwa wybierając kategorie spraw, w których mediacja powinna być obligatoryjna?
Przede wszystkim poziomem niepewności prawnej. W sprawach takich jak spory płacowe, mieszkaniowe, medyczne, patentowe czy dotyczące wzorów przemysłowych zawsze istnieją różne sposoby interpretacji przepisów. Podwyższa to znacznie ryzyko przegranej w procesie. W Niemczech od 2012 r. obowiązuje ustawa, według której landy mogą wprowadzić przepisy dopuszczające pozasądowe dochodzenie roszczeń w wyniku postępowania pojednawczego. W Hiszpanii natomiast istnieje obowiązek mediacji w zakresie prawa pracy przed skierowaniem sprawy do sądu.
Jakie są zalety mediacji?
Mediacja umożliwia rozwiązywanie sporów w wielu przypadkach nie tylko efektywniej (taniej, szybciej, na wcześniejszym etapie rozwoju konfliktu) niż przed sądem, ale też daje możliwość rozwiązania spraw cywilnych, które w przeciwnym wypadku do sądów najpewniej w ogóle by nie trafiły.
Mediacja daje szansę uregulowania także tych przypadków, w których postępowanie sądowe okazuje się zbyt drogie, długotrwałe czy sformalizowane. Mediacja nie stanowi jednak substytutu czy konkurencji wobec systemu sądownictwa – nie jest alternatywą sądowego wymiaru sprawiedliwości, lecz raczej instytucją go wspierającą, uzupełniającą. Chociaż stałym motywem towarzyszącym jej wdrażaniu w rożnych systemach prawnych są problemy niewydolności krajowych systemów sądownictwa, pozytywną rolę mediacji dostrzega się również w tych państwach, w których uważa się, że sądy działają zupełnie sprawnie (np. w Niemczech).
Mediacja zapewnia jej uczestnikom wiele satysfakcji w rożnych wymiarach. Daje im szanse na znalezienie – własnymi siłami – takiego rozwiązania, które pogodzi ich interesy w sposób optymalny i sprawi, że każda z nich będzie mogła poczuć się zwycięzcą. Niekiedy są to rozwiązania niestandardowe, w zasadzie nieosiągalne w warunkach postępowania sądowego – ograniczonego normami prawa materialnego i procesowego. Może zatem rozwiązanie polegające na wprowadzeniu obligatoryjnej mediacji w sprawach o wysokim poziomie niepewności zdałoby egzamin również w polskich realiach?
